O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

2.2.1-jadval 

 

Dorilar 

dori_ID 

Moni 

Baxosi 

… 

 1 

 

 

 

2 

 

 

 

… 

 

 

 

 

 

 

---

107 

 

2.2.2-jadval 

Mijozlar 

 

id_t 

Familiya 

Ismi 

… 

 1 

 

 

 

2 

 

 

 

… 

 

 

 

 

 

2.2.3-jadval 

Firmalar 

Id_t 

Maxsulot nomi 

… 

 1 

 

 

2 

 

 

… 

 

 

Jadvallarimizning obyektlari quyidagicha bog’lanadi: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2.5-rasm.  Jadvallarning ma’lumotlar bazasining grafik tasvirlanishi 

 

Dorixona 

Mijozlar 

Firmalar 

Dorilar 

Dori sotish 

Ism, 

Fa miliya 

Pasport 

ma’lumoti 

Manzili, 

telefoni 

Dorining 

nomi, 

narxi 

Dori turi 

va 

firmasi 

Firm aning 

nom i, 

m anzili 

nom i, narxi 

Sotib 

olgan 

mijoz 

Sotilgan 

kuni va 

narxi 

---

108 

 

 Malumotlarni  tavsiflash  tilini  ishlatib  relyatsion  MB  ni  yaratish. 

Ma’lumotlarning  relyasion  modeli  matematik  munosabatlar  tushunchasiga 

asoslanadi.  Relyasion  modelda  ma’lumotlar  va  aloqalar  jadval  ko'rinishda  taqdim 

etiladi va ularning har biri yagona nomga ega bo'lgan bir qancha ustunlardan iborat 

bo'ladi. 

Ma’lumotlar  bazasini  tavsiflash  imkonini  beradi,  odatda  ma’lumotlarni 

tavsiflash  tili  yordamida  (DDL-Data 

Difmition  Language).  DDL  tili 

foydalanuvchilarga  ma’lumotlar  turiga  yo’l-yo’riq  va  ularning  tuzilmasi, 

shuningdek  ma’lumotlar  bazasida  saqlanayotgan  axborotlar  uchun  cheklash 

vazifasi vositalarini taqdim etadi.  

DDL tilining asosiy komandalari: 

CREATE  –  yangi  jadval  hosil  qilish  uchun  ishlatiladi.  Quyidagi 

ko’rinishda yoziladi: 

 

CREATE TABLE  ( ustun_nomi va toifasi, … ); 

ALTER        –  jadvalga  o’zgartirish  kiritish  uchun  ishlatiladi.  Bu  buyruq 

jadvalga  yangi  ustunlar  qo'shish,  ustunlarni  o'chirish,  ustunlar  kattaligini 

o'zgartirish,  hamda  cheklanishlarni  qo'shish  va  olib  tashlash  imkoniyatlariga  ega. 

Bu  buyruq  ANSI  standarti  qismi  emas,  shuning  uchun  har  xil  tizimlarda  har  xil 

imkoniyatlarga  ega.  Misol  uchun  jadvalga  ustun  qo’shish  buyrug’i  sintaksisi 

quyidagicha: 

 

ALTER TABLE  ADD   ; 

DROP 

-  jadvalni  o’chirish  buyrug’i.  Jadvalni  o'chirish  imkoniga  ega 

bo’lish  uchun,  jadval  egasi  (ya’ni  yaratuvchisi)  bo’lishingiz  kerak.  Faqat  bo‘sh 

jadvalni  o'chirish  mumkin.  Qatorlarga  ega  bo’lgan,  to’ldirilgan  jadvalni  o‘chirish 

mumkin emas, ya’ni  jadval o‘chirishdan oldin tozalangan bo’lishi  kerak. Jadvalni 

o'chirish buyrug'i quyidagi ko‘rinishga ega: