jadvallarning maydon-laridan. ulardagi qaydlar esa foydalanuvchining talabi -
Bordiyu, foydalanuvchi natijaviy jadvaldan o'ziga kerakli ma'lumrotlarni topa
olmasa, u holda yangi so'rov tayyorlash zaruriyati paydo bo'ladi, bu ish MBning
So'rovlarni dastavval Konstruktor yordamida tayyorlash maqsadga muvofiq. Bu
boshqaruv elementi va unga mos ravishda maxsus panel bor. Mazkur paneldagi
99
odatda, na'muna bo'yicha so'rov blanki deb ham atashadi. U ikki sohaga ajratilgan:
yuqori sohada so'rov yo'naltirilgan jadvalning tuzilmasi aks etadi; quyi soha esa
ustunlarga bo'lingan bolib, har bir ustunda tuzilajak natijaviy jadval-ning ma'lum
bir maydoni nomi, u maydon qaysi jadvaldan olinganligi, undagi malumotlarni
saralash, ekranga chiqarish belgisi. tanlash sharti, "yoki" so'zi bilan boshlanuvchi
satrda boshqa amallar aks ettiriladi.
Namuna bo'yicha so'rovni shakllantirish quyidagicha amalga oshiriladi.
Blankning yuqori qismida kontekstli meyu orqali so'rov murojaat etayotgan
jadvallarning sarlavhasi va maydonlarining nomlari keltirilgan oynalar ochiladi.
So'ngra natijaviy jadval tarkibiga kirishi lozim bo'lgan maydonlarning nomlari
ustida sichqoncha kursori turgan holda sichqon-chaning chap tugmasi ketma-ket
deyarli uzluksiz ikki marotaba bosiladi. Bunda blankning quyi qismidagi ustunlar
avtomatik ravishda MBBT tomonidan to'ldirib boriladi. Shu tarzda "so'rov"
(uzilmasi shakllantirilgach. uning oynasini yopish oldidan so'rovga nom beriladi.
Keyinchalik mazkur "so"rov"ni ishga tushirish, "jadvallarda o'rganganimizdek
tarzda. odatdagidek amalga oshiriladi.
Ko'rib chiqqanimizdek tartibdagi amallar natijasida eng sodda va ayni
paytda eng ko'p qo'llaniladigan so'rovlar tuziladi, ularni "tanlanma bo'yicha
so'rovlar" deb atashadi. Chunki, bu turdagi "so'rovlar" o'zlarining asosidagi
Jadvallarning maydonlaridan ma'lumotlarni tanlab olish imkoniyatmi beradi.
Tanlanma asosidagi so'rovlarni qo'llash natijasida tanlab olingan ma'lumotlarni
tartibga solish zarurali tug'ilsa, "сортировка "-saralash buyrug'idan foydalaniladi.
Yuqorida aytganimizdek, blankning quyi qismida Sortirovka nomli maxsus s atr
bor. Bu satr tanlanishi bilanoq mos katakchaning o'ng tomonida yoyiluvchi ro'yxat
tugmasi paydo bo'ladi. Bu yoyiluvchi ro'yxatda saralash usullarining o'sish
tartibida yoki kamayish tartibida saralash usullarining nomlari keltirilgan.
Natijaviy jadvalda mu'lumotlarning saralanishi saralash tartibi qaysi maydon
uchun o'rnatilgan bo'lsa o'sha maydon bo'yicha amalga oshiriladi.
MBlarda malumotlarni bir vaqtning o'zida bir nechta maydon bo'yicha
saralash imkoniyati mavjud. Bu holda saralash na'muna bo'yicha so'rov blankining
100
ustunlarida joylashgan maydonlar bo'ylab chapdan o'ngga qarab bajarib boriladi.
Binobarin. so'rovni shakllantirayotganda natijaviy jadval maydonlarini duch
kelganday emas, balki kelgusida malumotlarni bosqichma-bosqich saralashga
to'g'ri kelib qolishini nazarda tutib joylashtirish kerak ekan.
O'rin almashtirishning umumtizimga oid usullari bilan na'muna bo'yicha
so'rov blankidagi ustunlarning joylashishi tartibini o'zgartirish mumkin. Bunda
sichqoncha yordamida "перетаскивание' amallarini qo'llash kerak bo'ladi.
Oldindan o'niatilgan tartibda (ya'ni "no умолчанию") nazarda tutiladiki,
'so'rovga kiritilgan barcha maydonlar ekranda aks ettiriladi. Biroq bu har doim
ham maqsadga muvonq emas. Malumotlaniing natijaviy jadvalda aks etishini
boshqarish na'muna boyicha so'rov blankining "Вывод на экран" nomli satridagi
kvadratchalar orqali amalga oshiriladi. Aytaylik, shunday hollar bo'ladiki, biror bir
maydon kerakli ma'lumotlarni saralash uchun qulay bo'lgani boisidan so'rovga
qo'shllishi va ayni chog'da, 'Ъegona ko'z'lardan holi bo'lishi talab qilinadi. Dunday
maydonni ekranda aks ettirmaslik uchun "Вывод на экран!' satrining mazkur
maydonga mos kvadratchasidagi belgi olib tashlanadi. Misol tariqasida fanlarni
qoniqarli o'zlash-tlrolmagan talabalar ro'yxatini e'lon qilishga mo'ljallangan
"so'rovni kellirishimiz mumkin. Bu so'rov talabalarning o'zlashtirishini yoritadigan
jadvallarga asoslanadi. So'rov faqalgina ro'yxatni aks ettirsada, mazkur ro'yxat
aslida "ekran ortidagi" o'zlashtirish natijalari maydonlariga tayanadi.
