O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

 

 

2.3.2-rasm. Mintakaviy tarmoq tuzilishi 

Global tarmoqlar - o‘ziga butun dunyo kompyuterlarini, abonentlarini,  lokal 

va mintaqaviy tarmoqlarini telekommunikatsiya (kabelli, simsiz, sun’iy yo‘ldosh) 

aloqalari tarmog‘i orqali bog‘lagan yirik tarmoq. 

Axborot  muhitida  tezlik  tushunchasi,  birliklari  va  axborot  kanallari 

sig‘imi. Ma’lum vaqt oralig‘ida aloqa muhitlari orqali uzatiladigan axborot hajmi - 

uning uzatilish tezligini belgilaydi. 

Hap  qanday  harakatlanuvchi  jism  va  modda  uchun  tezlik  tushunchasi  va 

uning  o‘lchov  birliklari  mavjud  bo‘lganidek,  axborotning  ham  uzatish  tezligi 

hamda o‘lchov birliklari mavjuddir, bular: 



  Bit/sekund - bir soniyada aloqa muhiti orqali uzatiladigan bitlar soni;  



  Kbit/sekund  -  bir  soniyada  aloqa  muhiti  orqali  uzatiladigan  minglab 

yaxlitlangan bitlar soni; 



  Mbit/sekund  -  bir  soniyada  aloqa  muhiti  orqali  uzatiladigan  millionlab 

yaxlitlangan bitlar soni; 



  Gbit/sekund  -  bir  soniyada  aloqa  muhiti  orqali  uzatiladigan  milliardlab 

yaxlitlangan bitlar soni. 

Axborot kanallarining sig‘imi ular orqali ma’lum vaqt oralig‘ida uzatiladigan 

axborot hajmi bilan belgilanadi. Bu o‘z navbatida axborot kanallarining o‘tkazish 

qobiliyatini anglatadi. Undan tashqari axborotlarni  uzatish rejimlarini ham ko’rib 

Минтақавий филиал  

Асосий офис 

Минтақавий филиал  

---

119 

 

chikishimiz lozim. Buning  uch xil rejimi mavjud: 

  Simplek; 

  Yarimdupleks; 

  Dupleks: 

 1. Simpleks (Simples). Bu rejimda ma’lumotlar  faqat bir  tomonlama  va bir 

yo‘nalishda uzatiladi. 

 2.  Yarimdupleks  (Half-duplex).  Bu  rejimda  ma’lumotlar  ikki  yo‘nalish 

bo‘yicha    faqat  bir  tomonlama  uzatiladi.  Demak,  bunda  ma’lumotlarni  uzatish  va 

qabul  qilib  olish  mumkin.  Buning  uchun  ikkita  sim  kerak  buladi.Bittasi  jo‘natish 

uchun, ikkinchisi qabul qilishi uchun.  

 3.  To‘liq  dupleks  (Full-duplex).  YArimdupleks  rejimda  xar  gal 

ma’lumotlar yuborilayotganda tizimni ushbu yo‘nalish bo‘yicha qayta bog‘lanishi 

talab qilinadi. To‘liq dupleks rejimida esa bir vaqtning o‘zida ikki tomonlama xam 

axborotni uzatish va qabul qilish imkoniyati mavjud.