O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

5.2.2-rasm. Elektron biznes texnologiyalari (ta’minot) 

Bozor ishtirokchilarining о‘zaro munosabatlarining shakllari: 

Elektron savdo maydonchalari. 

Elektron biznes tizimlarida о‘ziga xos rolni elektron savdo maydonchalari (e-

marketplaces)  о‘ynaydi.  Biznesning  B2B  modelida  savdo  maydonchalari 

ishtirokchilarga  bir  nechta  asosiy  vazifalarni  ta’minlaydilar.  Birinchi  vazifa  –  bu 

umumiy  apparat  va  dasturiy  asos(platforma)da  ta’minotchi  va  iste’molchilarga 

ma’lumotlar  yetkazish.  Bu  orqali  savdo  kompaniyalari  zaruriy  axborotlarni 

ta’minlaydiva  tranzaksiyalarni  bajaradi.  Boshqa  bir  vazifa  –  on-layn  tо‘lov, 

logistika  va  dinamik  savdo  imkoniyati  kabi  xizmatlar  taklifi.  Savdo 

maydonchalarining yana bir vazifasi – limitlash, byudjetlash, kreditlash va yig‘ma 

---

397 

 

chegirmalar  mexanizmlarini  taqdim  etish  (rasm  5.2.2).  Hozirgi  kunda  elektron 

savdo  maydonchalari  jо‘shqin  rivojlanish  bosqichidadir.  Elektron  savdo 

maydonchalari turlarini, tashkillashtirish modellarini, boshqaruv xususiyatlarini  va 

misollarni  kengroq  kо‘rib  chiqamiz.  Elektron  savdo  maydonchalari  ikki  asosiy 

yо‘nalish bо‘yicha rivojlanadi. YO tor sohaga, yo sohalararo jarayonlarga yо‘nalib, 

mos ravishda yo vertikal, yo gorizontal birlashmalarni hosil qiladi.  

Gorizontal  birlashmalar    funksional  jarayonlar  moliyaviy  hisob,  logistika, 

xizmat kо‘rsatish va ta’mirlash, kadrlar bilan  ishlash va boshqalar avtomizatsiyasi 

bо‘yicha yechimlar taklif qilgan holda turli sohalarni qamrab oladi.