O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

4.5.3-ras m. Soliq tizimining interaktiv xizmatlari 

 

 

O’z-o’zini tekshirish uchu savollar 

1.  Soliq tushunchasi nima? 

2.  Soliqning qanday belgilari bor 

 

va nima deb ta’rif beriladi? 

3.   Soliqqa tortish tizimi tushunchasi nimani ifodalaydi? 

4.  Tizimning qanday elementlari mavjud? 

5.  Soliq tizimini avtomatlashtirish nimadan iborat? 

6.  O’zbekistonda soliq tizimini avtomatlashtirish uchun qanday qonunlar qabul 

qilingan? 

7.  Soliq tizimida internetning o’rni va ahamiyati? 

---

352 

 

 

4.6. G‘aznachilikdagi axborot komplekslari  va texnologiyalari 

 

Mamlakatdagi  mavjud  moliyaviy  tizimning  tahlili  byudjet  mablag’larining 

kelib  tushishi  va  sarflanishini  hisobga  olishning  etarlicha  tezkor  emasligini, 

ulardan  maqsadli  foydalanish  nazorati,  ajratilgan  mablag’larning  oxirgi  oluvchiga 

etib  borguncha  bo’lgan  vaqtning  uzoqligi,  turli  darajadagi  byudjetlarning 

bajarilishida  moliyaviy  organlar  orasidagi  o’zaro  aloqaning  sustligi  kabilarni 

ko’rsatadi.  1993  yildagi  moliya  tizimini  rivojlanishi  mamlakat  iqtisodiyotida  yuz 

berayotgan  va  islohotlarning  bahosidan  kelib  chiqib,  O’zbekiston  Respublikasi 

Moliya vazirligi kollegiyasi Moliya vazirligi apparati va mahalliy moliya organlari 

oldiga kelgusi istiqbol uchun quyidagi ustun vazifalarni belgilab berdi: 



 

byudjetlararo  munosabatlarni  mukammallashtirish  va  moliya  va  soliq 

organlari koordinatsiyalarini kuchaytirish; 



 

byudjetlarning daromad bazalari, soliqlar yig’imini oshirish soliq yig’ish 

va  uning  to’liqligini  ta’minlash  usullarini  mukammallashtirish  hisobiga 

ko’paytirish; 



 

mablag’larni 

ijtimoiy  siyosati  amalga  oshirish  va 

ijtimoiy 

himoyalanadigan  qatlamlarni  byudjetning  barcha  darajalari  bilan  o’z  vaqtida  va 

to’liq moliyalashni ta’minlashga yo’naltirish; 



 

davlatning  qimmatli  qog’ozlar  bozorini,  ularning  muomala  muddatlari 

uzoqligini  hisobga  olgan  holda  faollashtirish  va  bozorlarga  norezidentlarni  jalb 

etish, bozor geografiyasini kengaytirish; 



 

valyutali-moliyaviy  operatsiyalar  samaradorligini  oshirish  va  milliy 

valyutani mustahkamlash. 

Bu  masalalarni  hal  qilish  uchun  “O’zbekiston  Respublikasining 

g’aznachiligi  haqida Nizom”  ishlab chiqildi (2007 yilda O’zbekiston Respublikasi 

hukumati tomonidan tasdiqlangan) va yangi moliyaviy organ – g’aznachilik tashkil 

etish haqida qaror qabul qilindi.  

G’aznachilik  –  davlatning  maxsus  moliyaviy  organi  bo’lib,  uning 

---

353 

 

funktsiyasiga quyidagilar kiradi: 



 

O’zbekiston Respublikasi davlat byudjetini tashkil  etish, amalga oshirish 

va bajarilishini nazorat qilish, yagona g’azna tamoyilidan kelib chiqib, banklardagi 

g’aznachilik hisobraqamlaridagi kirimlar (foyda) va xarajatlarni boshqarish. 



 

O’zbekiston  Respublikasi  davlat  byudjeti  va  byudjetdan  tashqari 

jamg’armalar  orasidagi  moliyaviy  munosabatlarni  tartibga  solish,  bu 

jamg’armalarning  moliyaviy  bajarilishi,  byudjetdan  tashqari  mablag’larning  kelib 

tushishi va undan foydalanishni nazorat qilish.  



 

Davlatning  moliyaviy  resurslari  hajmini  qisqa  muddatga  bashoratlash 

hamda  davlat  xarajatlarining  belgilangan  mos  keluvchi  davri  doirasida  ushbu 

resurslarni boshqarish. 



 

Davlatning  yuqori  qonunchilik  va  ijroiya  organlari  (idoralari)  va  O’zR 

boshqaruvining  O’zR  Hukumatining  davlat  moliyasi,  davlat  byudjet  bo’yicha, 

byudjetdan  tashqari  jamg’armalar,  shuningdek,  O’zbekiston  Respublikasi  byudjet 

tizimining ahvoli haqidagi axborot va hisobotlarini yig’ish,  ishlov berish va tahlil 

qilish. 

O’zbekiston Respublikasi  Markaziy banki va boshqa vakolatli banklar bilan 

hamkorlikda  O’zRning  davlat  ichki  va  tashqi  qarzlarini  boshqarish  va  xizmat 

ko’rsatish.  G’aznachilik  tasarrufidagi  davlat  hokimiyati  idoralari,  boshqarmalar, 

korxonalar,  muassasa  va  tashkilotlarga  davlat  mablag’larini  davlatning  (davlat) 

byudjetdan  tashqari mablag’lari  va b.ga taqsimlovchi tashkilotlarni ham qo’shgan 

holda hisobot operatsiyalarini yuritish tartiblarini, ularga doir uslubiy va ko’rsatma 

materiallarni ishlab chiqish. 

Qyida  g’aznachilik  organlari  tizimi  orqali  korxona  va  tashkilotlarni  davlat 

byudjetdan  moliyalashtirishda  pul  mablag’lari  va  hujjatlarning  harakatlanish 

chizmasi.  

 

 

---

354