O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

CRM-tizimlarni joriy etish. Bu tizimlarni  joriy etish  ishlash va mijozlarga 

xizmat ko‘rsatish sifatini yangi darajalarga olib chiqadi. Tizimni muvaffaqiyatli va 

samarali  joriy  etish  uchun  ko‘plab  omillarni  e’tiborga  olish  zarur  bo‘ladi.  Joriy 

etish  jarayoni  har  doim  tashkilot  mijozlariga  taalluqli  bo‘lgani  uchun  kompaniya 

talablarini qat’iu aniqlab olish (CRM-tizimlar qanday masalalarni echishi kerak) va 

barcha jarayonni mukammal rejalashtirib olish kerak bo‘ladi. 

CRM-tizimlarni  muvaffvqiyatli  joriy  etish  uchun  tashkilot  rahbariyati  bir 

nechta qadamlarni qo‘llashi lozim bo‘ladi. 

CRM-tizimlarni 

muvaffaqiyatli 

joriy 

etishdagi 

asosiy 

qadamlarga 

quyidagilarni kiritish mumkin: 

1.  Asosiy manfaatdor tomonlarni jalb etish.  

Loyihani  boshlashdan  avval  barcha  manfaatdor  bo‘lgan  tomonlarni 

(foydalanuvchilar,  mijozlar,  rahbariyat,  ta’minotchilar  va  boshqalar)  aniqlab  olish 

va  ularni  CRM-tizimlarni  joriy  etishdan  kutilayotgan  natijalarni  baholab  olish 

zarur  bo‘ladi.  Joriy  etish  jarayonida  manfaatdor  shaxslarni  ishtirok  etmaganligi 

uchun ko‘plab CRM-tizimlar  loyihasi  muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Ular biznes-

masalalarni  baholashni  joriy  etish  strategiyasini  ishlab  chiqish,  kompaniyada 

CRM-tizimlaridan  foydalanish  qoidalarini  ishlab  chiqishda  ishtirok  etishlari 

maqsadga muvofiq hisoblanadi.  

2.  CRM-tizimlar strategiyasini aniqlash   

CRM  strategiyasini  aniqlash  biznes-maqsad,  biznes-jarayon,  insonlar  va 

dasturiy  ta’minot  o‘rtasidagi  o‘zaro  aloqadorlikni  yuzaga  chiqarishdan  iborat.  Bu 

o‘zaro  aloqadorliknir  yaxshi  yo‘lga  qo‘yish  uchun  CRM-stragiya  o‘ta  muhim 

hisoblanadi.  

---

275 

 

Dasturiy  ta’minotni  joriy  etishdan  avval  joriy  etishdan  keladigan 

afzalliklarni  aniqlash  va  samaradorlikning  asosiy  ko‘rsatkichlarini  aniqlab  olish 

kerak bo‘ladi 

3.  CRM-tizimlarni  joriy  etish  maqsadlarini  aniqlash  va  ustuvorliklarni 

qo‘yib olish. 

CRM-tizimlarni  joriy  etish  bo‘yicha  loyihani  ishlab  chiqishdan  avval  joriy 

etish  maqsadlarini  qat’iy  shakllantirib  olish  kerak  bo‘ladi.  Bunda  kompaniya 

tuzilishi, funksional darajalar, o‘zgarishlarga qarshiliklar kabi  ijtimoiy va tashkiliy 

omillarni e’tiborga olish maqsadga muvofiy hisoblanadi. 

Maqsadga  erishishdagi  ustuvorliklarni  shunday  qo‘yib  olish  kerakki,  bu 

ustuvorliklar  mijozlar  bilan  o‘zaro  aloqadorlik  asosiy  sohalarini  qamrab  olishi 

kerak. 

4.  Joriy etish rejasini ishlab chiqish  

CRM-tizimlarni  joriy  etish  strategiya  va  maqsadlari  aniqlab  olingandan 

so‘ng  joriy  etish  rejasi  ishlab  chiqiladi.  Maqsadga  erishish  ustuvorliklar  bilan 

bog‘liq  bir  nechta  rejalardan  tarkib  topishi  mumkin.  Reja  mas’ul  shaxs,  asosiy 

ko‘rsatkichlar va muddatni o‘z ichiga oladi.