O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

2.2.Oracle MBBTda ma’lumotlar bazasini yaratish texnologiyasi 

 

Orac le  (Ma'lumotlar  B azasini  Boshqarish  Tizi mi)  –  katta  hajmdag i  ma 'lu motla rni  boshqarish,  ulardan 

kera kli ma'lu motlarn i so'rov orqali istalgan ko'rin ishda chiqarib olish, ma'lu motlarn ing zah ira  nusxala rin i o lish, katta 

xajmdag i  ma'lu motlarn i siqish, qulay interfeysda baza ustidan nazorat o'rnatish, ma'lu motla r asosida hisobotlar hosil 

qilish  va  bulardan  boshqa  ma'lu motlar  ustida  juda  katta  ko'la mdag i  ishlarn i  a ma lga  oshiradigan  dasturiy 

ko mple ksdir.  Oracle  dasturini  server  va  klient  ko'rin ishida  o'rnatish  mumkin  va  berilgan  ruxsat  doirasida  ishlatish 

mu mkin.  Bu  dastur  asosan  katta  xajmdagi  ma 'lu motla r  bilin  ishlaganlig i  uchun  ,  asosan  yirik  korxonalarda  

ishlatilad i. Bu dasturning asosini ma'lu motlar ba zasi tushunchasi tashkil etadi. 

Ba zada  saqlanayotgan  ma'lu motla rni  xafsizlig ini  saqlash  maqsadida  Oracle (MBBT)  da  juda  ko'p  ishlar 

ama lga oshiriladi. Ma'lu motlar ba zasini tashkil etgan fayllarn i:  ma'lu motlar bazasi  fayllari va  ma 'lu motla r ba zasiga 

---

102 

 

tegishli  bo'lmagan  fayllar  ko'rin ishida  ajrat ishimiz  mu mkin.  Ma'lu motlar  bazasi  fayllarida  ma 'lu motla r  saqlanadi, 

ma 'lu mot lar  ba zasiga  tegishli  bo'lmagan  fayllarda  har  xil  p rotokolla r,  sozlashlar  kab i  qo'shimcha  ma 'lu mot lar 

saqlanadi. Bu ma 'lu motla r b ilan Orac le ad ministratorlari ru xsat b ergan foydalanuvchilarg ina ishlay oladi.  

Oracle ning  juda ko'p utilitlari  (Rman,  Oracle  Data  Guard,  Oracle  Data  Grid,…  )  mav jud bo'lib, ular ham 

ma 'lu mot larni  foydalanuvchi  uchun  qulay  ko'rinishda  taqdim  et ish(boshqarish,  nazorat  qilish)  uchun  ishlatiladi.  

Misol tariqasida Rman utilitasini olad igan bo'lsak, bu utilita bazan i to'liq yoki qis man  zahira nus xala rin i  juda katta 

xajmga  ka maytirib(siqib)  hosil  q ilad i  va  saqlash  uchun o'zi  chunarli  bo'lgan  kodlarga  aylantiradi.  Ba zaga  shikast 

etganda shu zahira  nus ha orqali bazani qayta tiklash mu mkin bo'ladi.  

Orac le  SQL  kodla ri  orqa li  buyruqlarni  qabul  qiladi.  Bu  so'rov  tili  ma'lu motlar  ba zasini  yuklash,  uni 

to'xtatish,  montirovka qilish, jadvalla r yaratish, o'chirish, o'zgartirish,  ma'lu motlar  ichidan ke rakligini  ch iqarib olish 

va boshqa vazifa lar uchun ishlatiladi. Bu til juda ko'p  Ma'lumotlar Baz asini Boshqarish Tizim lari uchun umu miy  

hisoblanadi. SQL kodla ri bir yoki bir necha jadvallar ustida so'rovlarni a ma lga oshira oladi.  

Ma'lu motlarn i 

boshqarishda 

foydalanuvchilarga 

qulaylik 

yarat ish 

maqsadida 

Oracle 

dasturi 

yaratuvchilari Oracle  Enter prise  Manager deb  nomlangan  web  sahifa  yarat ishgan  bo'lib,  bu  sahifa  orqa li  butun 

Orac le ni boshqarish mu mkin bo'ladi. SQL kodla rin i bilmaydigan foydalanuvchilar ham bu web sahifa orqali barcha 

vazifala rni  bajarishi  mu mkin,  faqatgina  kera kli "ссылка" larni  bosish  kifoya.  Har  bir  ma 'lu motlar  bazasi  uchun 

alohida-alohida  Enterprise  Manager sahifasi  bo'ladi,  har  bir  sahifa  portlar  orqali  ajratiladi.  Barcha  brauzerlarda  bu 

sahifa yaxshi na moyon bo'ladi va ba zani xa fsizligiga portla rni boshqarish yo'li bilan erishish mu mkindir.  

Iqtisodiyotda  axborot  komplekslari  va  texnologiyalarini  o’rganishda  biz 

avalam bor iqtisodiy sohalarda qo’llanilayotgan MBBTni o’rganishimiz lozim. Bu 

MBBT  Oracle  va  My  SQL  hisoblanadi.  Oracle  MBBT  AQSHning  Oracle 

kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan bo’lib, u jahon borzoi orqali sotib olinadi. 

Unda  yaratilgan  MB  integrallashgan  tizimlarda  foydalanish  imkoniyati  juda  katta 

va  xavfsizligi  taminlangan  hisoblanadi.  Uning  ishga  tushirish  uchun  avvalo,