O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Uy xo’jaliklari tomonidan qabul qilinadigan moliyaviy qarorlar 
Pul 
mablag’larini 
iste’mol qilish 
va
 
jamg’arish 
to’g’risidagi 
qarorlar 
Investitsiyalar 
bilan bog’liq 
bo’lgan 
(investitsion
) 
qarorlar 
Moliyalash-tirish 
to’g’risidagi 
qarorlar 
Riskni boshqarish 
(riskiy boshqaruv) 
bilan bog’liq 
qarorlar 

---

338 
ko‘rsatadiki, uy xo‘jaligingizdagi mulkning haqiqiy bahosi 35 mln. so‘mni 
tashkil etadi: jami aktivlardan (120 mln. so‘m) qarz majburiyatlari summasi (85 
mln. so‘m) ayirib tashlanadi. Oxir hisobda (pirovardida) jamiyatning har qanday 
resurlari uy xo‘jaliklariga tegishli. Chunki aynan ular firma egalaridir (yoki 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri, yoki aksiyalarga, hayotni sug‘urtalash bo‘yicha polislarga 
egalik qilish yoki pensiya rejalarida ishtirok etish orqali) va soliq to‘laydilar. Bu 
soliqlar esa, davlat tomonidan sarflanadi.
Odamlarning ehtiyoji moliya nazariyasida mavjud narsa sifatida talqin 
etiladi. Bu ehtiyojlar vaqt o‘tib o‘zgarishi mumkin. Lekin buning qanday qilib va 
nima uchun yuz berishi mazkur nazariya chegaralaridan tashqariga chiqadi. Unga 
ko‘ra, odamlarning hatti-harakatini o‘z ehtiyoj-larini qondirishga intilishlari bilan 
tushuntirish mumkin bo‘lsa, firmalar, davlat korxonalari va tashkilotlari 
faoliyatini shu faoliyat odamlarning farovonligiga qanday qilib ta’sir qilishi 
nuqtai nazaridan baholanadi. 
2. Firmalar qabul qiladigan moliyaviy qarorlar 
Asosiy vazifasi tovar ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishdan iborat bo‘lgan 
iqtisodiy faoliyat subyekti (boshqacha qilib aytganda, iqtisodiyot subyekti) 
firma
deb ataladi. Xuddi uy xo‘jaliklari kabi firmalar ham turli shakl va hajm 
(o‘lcham)da bo‘ladi. Bunda, bir taraf (qutb)da bitta odamga tegishli yoki oilaviy 
biznes hisoblangan ustaxonalar, do‘konlar va restoranlar tursa, ikkinchi taraf 
(qutb)da – yuzlab, ba’zida Mitsubishi yoki General Motors, Gazprom, Rosneft, 
“O‘zbekneftegaz” kabi minglab odamlar ishlaydigan, aksiyador sherik egalari 
ko‘p korxonalar turadi. Firmalar darajasida moliyaviy qarorlar qabul qilish 
masalalari bilan shug‘ullanadigan moliya sohasi