O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti kafedrasi


Struktura o‘zgarishining mahsulot hajmiga ta’siri



Download 95,52 Kb.
bet5/12
Sana26.03.2022
Hajmi95,52 Kb.
#511725
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
2 5325574789216082445

Struktura o‘zgarishining mahsulot hajmiga ta’siri



Mahsu- lot turi

Mahsulot birligini
bahosi, so‘m

Ishlab chiqarish hajmi, dona

Mahsulot strukturasi,
%

Ishlab chiqarilgan mahsulot qiymat shaklida,
ming so‘m

Struktura o‘zgarishi
-ning mahsulot hajmiga ta’siri gr.9-gr.8

biznesreja

haqiqatda

biz-
nes- reja



haqiqatda

biznes- reja

haqiqiy ishlab
chiqarish reja
strukturasi bo‘yicha

haqiqatda

A

4000

10000

13000

50,0

68,4

40000

38000

52000

+14000

B

2500

10000

6000

50,0

31,6

25000

23750

15000

-8750

Jami:

-

20000

19000

100,0

100,0

65000

61750

67000

+5250

19000 * 50 * 4000 : 100 = 38000
19000* 50 * 2500 :100 = 23750
52000-38000 = + 14000
Rejalashtirilgan mahsulot strukturasi saqlangan holda ishlab chiqarish hajmi qiymat shaklida 61750 ming so‘mni tashkil etishi kerak. Haqiqatda esa 67000 ming so‘mni tashkil etgan. Yuqori narxdagi mahsulot ulushini rejadagi 50 foizdan haqiqatda 68,4 foizga qadar ko‘tarilishi tufayli mahsulot qiymat shaklida 5250 ming so‘mga ortgan.
Struktura o‘zgarishining asosiy sabablari:

  • har xil kategoriyadagi iste’molchilarning mahsulotga bo‘lgan talabini o‘zgarishi;

  • korxonani uskuna va moddiy resurslar bilan yetarli darajada ta’minlanmagani;

  • zarur malakali mutaxassislarni yetishmasligi;

  • korxonani kam mehnat sig‘imli, yuqori rentabellikka ega mahsulot turlarini ko‘proq ishlab chiqarishga intilishi.

Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatida tovarlar tarkibidagi strukturaviy o‘zgarishlar mahsulot ishlab chiqarish hajmlariga ham o‘z ta’sirini o‘tkazadi. Tovarlar tarkibidagi strukturaviy o‘zgarishlarning mahsulot hajmiga ta’sirini quyidagi jadval ma’lumotlari asosida tahlil qilib chiqamiz.
2-jadval Tovarlarning strukturaviy o‘zgarishini mahsulot ishlab chiqarish hajmlariga ta’siri



Mahsulot turlari

Ishlab chiqarilgan mahsulot, dona

Mahsulot
birligining bahosi, so‘mda

Bir birlik mahsulot ishlab
chiqarish uchun
sarflangan
vaqt, normasoatda

Ishlab chiqarilgan mahsulot

Qiymat shaklida, ming so‘m

Norma-soatda

Biznesreja bo‘yicha

Haqiqatd
a

Biznesreja bo‘yicha

Haqiqatd
a



Biznes-reja bo‘yicha

Haqiqatda

«A»

96700

103458

8950

1,3

865465

925949

125710

134495,4

«V»

102700

97639

7600

1,6

780520

742056

164320

156222,4

Jami:

x

x

x

x

1645985

1668005

290030

290717,8

Rejaning bajarilishi, %

x

x

x

x

x

101,34

x

100,28

Yuqoridagi jadval ma’lumotlari asosida, tahlil qilinayotgan aksionerlik jamiyatida ikki xil turdagi mahsulotlar strukturasidagi o‘zgarishlar hisobiga mahsulot ishlab chiqarish hajmiga ta’sirini o‘rganishimiz mumkin. Mazkur aksionerlik jamiyati mahsulot ishlab chiqarish rejasini qiymat shaklida 101,34 foizga, norma-soat shaklida esa 100,28 foizga bajargan. Har ikki ko‘rsatkich o‘rtasidagi foizlar farqi tovar tarkibida strukturaviy o‘zgarishdan dalolat beradi, ya’ni korxona rejaga nisbatan qimmatroq, ammo kam mehnat talab etadigan mahsulot turini ko‘proq ishlab chiqargan. Bunday natijalarni korxona uchun ijobiy deb baholashimiz mumkin.



Mahsulot ishlab chiqarish maromiyligi tahlili
Turli mulkchilik shaklidagi firma va kompaniyalar yil davomida o‘zidagi mavjud bo‘lgan barcha moddiy, mehnat va moliyaviy boyliklaridan oqilona foydalanilishi hamda yil davomida uzluksiz samarali aylanishini ta’minlashi talab etiladi. Samarali faoliyat tashkil etilganda mahsulotlar ishlab chiqarish bozordagi talabni e’tiborga olgan holda yil mobaynida bir xil hajmda bo‘lishiga erishiladi. Buning uchun korxonalar kun, hafta, oy, chorak yarmi va yil mobaynida mahsulotlar ishlab chiqarish hajmini biznes-rejada mo‘ljallangan miqdorda bajarilishini tahlil etishi lozim.
Ishlab chiqarish maromi - grafik asosida bir maromda mahsulot ishlab chiqarishdir. Ishlab chiqarishni bir maromda tashkil etish tufayli ish kuchi, ishlab chiqarish quvvati, moddiy resurslardan to‘liq foydalanishga, mahsulot sifatini yaxshilanishiga, shartnomaviy majburiyatlarni bajarilishiga erishiladi. Ishlab chiqarish maromini izdan chiqishi tufayli korxonaning iqtisodiy ko‘rsatkichlari yomonlashadi: mahsulot sifati buziladi, brakka yo‘l qo‘yiladi, tugallanmagan ishlab chiqarish va tayyor mahsulotning qoldig‘i ortadi, kapital aylanishi sekinlashadi, shartnoma grafigidan chetlashish natijasida jarimalar to‘lanadi. Bulardan tashqari mahsulot sotilishi kechikadi, undan keladigan tushum miqdori kamayadi. Ayniqsa, kichik va o‘rta tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchilar maromiylik buzilishi tufayli bankrotga uchrashi mumkin. Ishlab chiqarish maromini tahlil etishning to‘g‘ri va egri ko‘rsatkichlari mavjud.
To‘g‘ri ko‘rsatkichlar - maromiylik koeffitsiyenti, variatsiya koeffitsiyenti, har o‘n kunlikni oylik mahsulotda; oy, kvartallarda ishlab chiqarilgan mahsulotni yillik mahsulot hajmida tutgan ulushi.
Egri ko‘rsatkichlar - brakdan yo‘qotishlar, qo‘shimcha ishlangan vaqt uchun to‘langan haq, shartnoma buzilishi tufayli to‘langan jarimalar.
Maromiylik koeffitsiyenti marom hisobiga ishlab chiqarilgan mahsulotni (NH) jami reja bo‘yicha mahsulot (NP) hajmiga bo‘lish orqali aniqlanadi.

K m arom = NN Hp ;
Ayrim korxonalar yillik, kvartal, oylik rejalarini ortig‘i bilan bajarishi mumkin, ammo ayrim oylarda ishlab chiqarishni bir maromda tashkil eta olmasligi mumkin. Mahsulot ishlab chiqarishdagi maromiylikni buzilishi shartnoma majburiyatlarini barbod bo‘lishiga, uning oqibatida jarimalar to‘lanilishiga olib keladi. Amaldagi tajribalar shuni ko‘rsatadiki, ayrim firmalar oylik ishlab chiqarish biznes-reja ko‘rsatkichlarini qisqa kunlarda hal etishni mo‘ljallashadi, lekin mahsulotlarning sifati talabga javob bermaslikka, ombordagi sotilmay qolgan tovarlar qiymati keskin ortishiga hamda iste’molchilarga jo‘natiladigan tovar muddatlarini buzilishiga olib keladi.
Aksionerlik jamiyatining maromida ishlayotganligini tahlil etishda har 10 kunlikda ishlab chiqarilgan tovarlarni oylik mahsulotda tutgan ulushi hisoblanadi va aniqlangan ma’lumotlar biznes-reja ko‘rsatkichlari bilan taqqoslanib, faoliyatning maromida bo‘layotganligiga baho beriladi.
3-jadval Mahsulot ishlab chiqarish maromiyligining tahlili
(ming so‘mda)


Download 95,52 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish