O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti pedagogika va psixologiya yo’nalishi 20-4 (S)

Kichik guruxdardagi dinamik jarayonlar

• Kichik guruxdardagi dinamik jarayonlar
• Ma’lumki, guruxda tuplangan kishilar urtasida doimiy mulokot va munosabatlar mavjud buladiki, ularning mazmuni va iunalishiga kura, uziga xos ijtimoiy-psixologik muxit shaklla- nadi. Bu mux,it gurux,ning tarakkiyotini xdm, undagi turli jarayonlarni *am belgilaydi. .Guru^ning dinamik jarayonlari deganda avvalo, uning shakllanish jarayoni, liderlik va guruxda turli karorlarni kabul kilish jarayoni, gurux,ning x,ar bir shaxsga ta’siri kabilar tushuniladi. Gurux,ning shakllanishi, uning paydo bulishi xakida gapirila- digan bulsa, avvalo shuni ta’kidlash lozimki, gurux, jamiyat extiyojlari va ijtimoiy talablar asosida paydo buladi. Masalan, sinf jamoasi doimo bolalarning tugilishi, rivojlanishi va ularning maktablarda ta’lim olishlari kerakligi uchun, talabalar guru^i x,am shunga uxshash oliy ma’lumot l i shaxslar kerak bul- ganligi uchun paydo buladi va xokazo. Lekin bu masalaning ijtimoiy tomoni. Uning sof psixologik tomoni xam borki, u odamlarning nima uchun jamoalarda ishlashi, odamlar ichida bulishi bilan boglik. Chunki xar bir normal insonda mulokotga bulgan extiyoj x^amda turli xdyotiy vaziyatlarda uzini ijtimoiy ximoyada sezish extiyoji borki, bu narsa turli kichik jamoalarda ularning bulinishi takozo kiladi. Lekin guruxga a’zo bulish bilan
• birgalikda xar bir individ kator guruxiy jarayonlarnikg guvoxi buladi. Birinchidan, gurux a’zolariga ma’lum tarzda psixologii ta’sir kursatadi.

Bu xodisa psixologiyada konformizm deb ataladi (uzbek tilida “moslanish” ma’nosini bildiradi). Bu xodisaning moxiyati shundan iboratki, u individning guruxda kabul kilinadigan normalar, fikrlar, xulk-atvor standartlarinn kanchalik kabul kilish yoki kabul kilmasligi bilan boglik. Gurux fikrini kanchalik tez kabul kilish, uning ta’siriga berilish individ bilan gurux urtasidagi ziddiyatlarning oldini olish i mumkin. Shuning uchun xam individ ana shunday xatti-xarakat kilishga intiladi. Lekin ana shunday gurux fikriga, xarakatiga kush il i sh turli shakllarda bulishi mumkin: tashns konformli- likda — individ gurux fikriga nomigagina kushiladi, aslida ruxan u guruxda karshi turadi: ichki konformlilikda — individ gurux fikriga tuligicha kushiladi va ruxan kabul kiladi. Ana stunday xollarda individ bilan boshkalar urtasida ziddiyat yoki konfliktlar paydo bulmaydi. Bu urin da yana bir tushuncha xam bor, u xam bulsa “negativizm” tushunchasidir. Bu individning xar kanday sharoitda xam gurux fikriga karshi turishi va uzicha mustakil fikr, mavkeni namoyon kilishidir.