O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

25-rasm. Korxonaning sotuv koʻrsatkichlari oshishi va ixtiyoriy
moliyalashtirishga ehtiyoji 
25-jadval
DFN va sotuvlarning oʻsish darajasi 
Shuni eslatib oʻtish kerakki, DFNda biz faqat oʻz majbuuriyatlarini 
oʻzgarishinigina qaraymiz.. Qaysiki, ish yuritish jarayonida koʻproq yoki kamroq 
avtomatik ravishda oʻsha majburiyatlari paydo boʻladi. 1-jadvalda majburiyatlar 
faqat savdoda oʻz majburiyatlari bilan oʻzgaradi, shuning uchun biz oʻz 
majburiyatlaridagi oʻzgarishni umumiy majburiyatlarni undagi savdo darajasi 
bilan taqqoslash orqali hisoblashimiz mumkin. 
Siz 
masalani 
yechimini 
topdingizmi? 
Savdo prognozining foizi 
Agar Madrigal iqtisodiy muvozanatga 
duch keladigan boʻlsa,unda savdo 
foizi metodidan foydalanib uning 

---

464 
Madrigal loyhasida inventarlar keyingi 
yilga daromadni 15 % boʻladishuning 
uchun inventarlar uchun quyidagi 
miqdor kerak boʻladi: 
0.15*$10 million=$1.500.000 
mulkka ehtiyoji $1.500.000 dan kam 
boʻladi. 
Firmaning 
inventarlari 
savdoniki bilan proparsianal ravishda 
oshishi 
shart 
emas.(shuningdek 
proparsianal ravishda qisqarishi ham) 
(1) tenglik (2) jadvaldagi nomerlarni topish uchun ham qoʻllaniladi. Masalan, 
savdo 10 % ga oshsa, DFN quyidagicha hisoblanadi: 
DFN (g=10%)=($6,600,000 -$6,000,000)-($4,700,000-$4,500,000)-
($1,475,000 -$1,200,000)=$125,000 
Ba’zi tahlilchilar firmaning tashqi moliyaviy ehtiyojlarini (EFN) hisoblashni 
afzal koʻradilar. Bu oʻz ichiga firma ehtiyojlarini mol-mulkni mustahkamlash 
orqali ichki mablagʻlardan moliyalashtirishni oʻz ichiga oladi. Shuning uchun, 
EFN = jami aktivlarini prognozlashtirilgan oʻzgarishi - taqsimlanmagan 
foydani oʻzgarishi (2) 
Agar kutilgan oʻsish darajasi 10foiz boʻlsa EFN $ 325.000 ga teng boʻladi. 
EFN va DFN oʻrtasida farq,firma daromadi 10mlndan 11mlnga oshganda 
200000$ ga teng boʻladi..Biz DFN konsepsiyasidan foydalanishni afzal koʻramiz, 
chunki bu analitikning diqqatini fondlar yigʻindisiga qaratadi. 
25-rasmda savdo va DFN uchun oʻsish stavkalari oʻrtasidagi 
munosabatlarning grafik tasvirini koʻrsatilgan. grafikdagi toʻgʻri chiziq Firma 
savdo oʻsish turli stavkalari har biri uchun DFN darajasini tasvirlangan. Misol 
uchun, savdo oʻsishi 20 foiz boʻlsa, keyin Firma loyihalar DFNda $ 500,000 
boʻladi. 
Moliyaviy qaror vositalari 
Vosita nomi 
Formula
Nima haqida aytishi 
Inventarizatsiya 
savdo 
prognozi 
foiz koʻrsatkichi 
Inventorlarni savdo prognozi 
uchun hisoblashda savdo foizi 
oʻzgarmasdir. 
Firma menejiri yangi fond 
miqdorini 
hisoblashda 
faol 
boʻlgan yangi manbaaga ega 
boʻlishi kerak. 
Ixtiyoriy 
moliyalashtirish 
(DFN) 
Biz inventarlar uchun har 
qanday 
aktiv 
yoki 
majburiyatdan 
foydalana 
olamiz,shunga ular farq qiladi. 
Foʻndlar va taqsimlanmagan 
foyda 
passiv 
koʻpayadi 
firmaning operatsion faoliyati 
natijasida. 
inventarlar 
prognozi 
savdo 
prognozi 
Inventar
lar 
savdo 
* 
= 
bashorat o'zgarish 
umumiy aktivlari 
prognozi 
bashorat o'zgarish 
o'z-o'zidan passiv 
prognozi 
-
kjl-
----
- 
- 
- 
DFN 
= 

---

465 
Shuni esda tutish kerakki, sotish miqdori 6.667 % ga yetganda, firmaning 
DFNsi nolga teng boʻladi. Tashqi moliyaviy resurslari chegaralangan firmalar 
uchun 6.667 ning oʻrniga oʻzlari erisha oladigan darajani prognoz qilishlari juda 
muhim hisoblanadi.