O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Internet resurslari: 
www.gov.uz  
www.jahon.mfa.uz  
www.edu.uz.   
 
www.unctad.org  
www.mgimo.ru  
 
 
 
 
 
 

---

 
19 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-bob. Diplomatik vakolatxonalar va ularning vazifalari hamda huquqlari  
3.1. Elchixonalar, missiyalar hamda konsulliklar va ularning vazifalari 
Elchixona  yoki  missiya  muayyan  davlat  tomonidan  xorijiy  davlat 
boshlig’i  huzurida  doimiy  vakolatxonalar  sifatida  tashkil  etiladi.  Mazkur 
vakolatxonalarning  boshlig’i  sifatida  elchilar,  vakillar  yoki  muvaqqat  ishlar 
vakillari 
faoliyat 
ko’rsatadi.  Diplomatik  aloqalar  to’g’risidagi  Vena 
konvenstiyasining  (1961  yil)  14-moddasiga  muvofiq  elchilar  davlat  boshlig’i 
huzurida,  vakillar  hukumat  boshliqlari  huzurida  akkreditastiya  qilinadilar. 

---

 
20 
 
Muvaqqat ishlar vakilini tayinlash odatda, vaqtinchalik holat bo’lib, diplomatik 
munosabatlarning muayyan darajada murakkabligini ifodalaydi.  
Elchixona  o’z  maqomiga  ko’ra  oliy  diplomatik  vakolatxona  hisoblanadi. 
Hozirgi  kunda  elchixonalar  diplomatik  vakolatxonalarning  eng  oliy  ko’rinishi 
sifatida  baholanadi.  Uning  tashkil  etilishi  muayyan  mamlakat  bilan  oliy 
darajadagi diplomatik munosabatlar o’rnatilganligini bildiradi.  
Vena  konvenstiyasiga  muvofiq  diplomatik  vakolatxona  quyidagi 
vazifalarni bajaradi:  
1.  Akkreditastiya qilayotgan davlatning o’zi turgan davlatdagi vakili bo’lish. 
2.  O’zi  turgan  davlatda  o’z  davlati  va  fuqarolari  manfaatlarini  xalqaro  huquq 
doirasida himoya qilish.  
3.  O’zi turgan davlatning hukumati bilan muzokaralar olib borish.  
4.  Konuniy  vositalar  asosida  o’zi  turgan  davlatdagi  sharoit  va  voqealarni 
aniqlash va o’z davlatining hukumatini ulardan xabardor qilish. 
5.  O’z  davlati  va  o’zi  turgan  davlat  o’rtasidagi  do’stona  aloqalarni  qo’llab- 
quvvatlash,  o’zaro  iqtisod,  madaniyat  va  fan  sohasidagi  aloqalarni 
rivojlantirish (3-modda).  
Boshqacha  qilib  aytganda,  elchixonaning  asosiy  vaifasi  eng  avvalo  o’zi 
turgan  davlatda  o’z  davlatining  barcha  masalalari  bo’yicha  vakilligini  amalga 
oshirishdan  iborat.  Diplomatik  vakolatxona  uni  tayinlagan  hukumatning 
vakolatxona  joylashgan  mamlakat  hukumatiga  o’zini  qiziqtirgan  barcha 
masalalar bo’yicha aynan vakolatxona vositasida murojaat qiladi.  
Muayyan  davlat  tashqi  ishlar  idorasi  bilan  doimiy  aloqa  va  muzokaralar 
akkreditatstiya qilingan davlatlarning vakillari tomonidan mazkur mamlakatdagi 
diplomatik  vakolatxona  orqali  amalga  oshiriladi.  Elchixona  yoki  missiya  o’zi 
joylashgan  mamlakat  Tashqi  ishlar  vazirligi  bilan  doimiy  aloqada  bo’ladi. 
Bundan tashqari elchixonalar diplomatik korpus bilan doimiy aloqada bo’ladi.  
O’z  hukumatini  o’zi  joylashgan  mamlakatdagi  iqtisodiy,  siyosiy  ahvoli 
haqida  xabardor  qilish  va  o’z  davlati  tashqi  siyosati  manfaatlari  yo’lida  aktiv 

---

 
21 
 
faoliyat ko’rsatish, o’zi joylashgan mamlakat bilan munosabatlarni yangilash va 
rivojlantirish diplomatik vakolatxonaning asosiy vazifasi hisoblanadi.  
Har  bir  elchixona  yoki  missiya  o’zi  joylashgan  mamlakatda  ro’y 
berayotgan  voqealarni  muntazam  kuzatib  boradi.  Bu  bilan  birga  har  qanday 
xorijiy  vakolatxona har bir qadamini o’ylab qo’yishi, o’z davlatining siyosatini 
amalga  oshirishi  uchun  qanday  ishni  amalga  oshirish  foydaliroq  ekanini 
tasavvur  qila  olishi  zarur.  Bu  xususan,  davlatlararo  iqtisodiy  va  madaniy 
munosabatlarni 
rivojlantirish, 
siyosiy 
aloqalarni 
mustahkamlash 
va 
kengaytirishga taaluqlidir.  
O’z davlati fuqarolari va yuridik shaxslarining manfatlari va huquqlarini 
himoya qilish uchun vakolatxona o’zi turgan mamlakatning davlat organlari, sud 
va boshqa organlari bilan ish olib borishi zarur hollarda, mazkur mamlakatning 
hukumatiga  murojaat  qilishi  mumkinligini  taqozo  etadi.  Bunda  xorijiy 
vakolatxona  uning  diplomatik  xodimlari  va  boshqa  xizmatchilari  o’zi  turgan 
mamlakat  qonun  va  odatlarini  tan  olishi  va  hurmat  qilishi,  uning  davlat  va 
ijtimoiy  qurilishini  tan  olishi  va  barcha  tan  olgan  xalqaro  huquq-mazkur 
vakolatxona  va  akkreditastiya  qilingan  davlatning  ichki  ishlariga  aralashmaslik 
asosida faoliyat ko’rsatishlari lozim bo’ladi.