O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti qarshi filiali

Бинолар ва иншоотлар майдонлари ва ҳажмини ҳисоблаш.

Аксарият ҳолларда қурилишлар ва алоҳида бўлган бинолар тўғри чизмага эга бўладилар. Аммо, инвентаризация ўтказиш давомида эса, қийшиқ чизиқли бинолар ҳам учраб туради. Бундай ҳолларда, бу ҳолдаги фигураларни оддийрок чизиқли қисмларга бўлиш, уларнинг ҳар бирини ҳисоблаб чиқиш ва натижаларини қўйиш лозим бўлади.

Турли қаватли бўлган қурилишларнинг ҳажмини уни бир неча қисмга бўлиб ҳисоблаш амалга оширилади, бунда уларнинг баландлиги ҳисобга олинади. Бунда бинонинг қаватли-лиги фақатгина унинг асосий қисмини аниқлаш орқали белгиланади. Ана шундай ҳолларда қурилишнинг бошқа қисмлари: ертўлаларни ёритиш учун ажратилган жойлар ва хоказоларнинг ҳажми алоҳида ҳисобланади.
Қурилишнинг чердак билан қўшилганган қисмини ҳисоблаш биринчи қаватнинг тенг бўлган қисмини ташқари қисмига полидан юқорисига олинган ҳолда ҳисоблаб, 1-қаватнинг соф полидан юқоригача бўлган баландлигига кўпайтириб топилади. Томнинг белгиланган қирраларини бузган ҳолда чиқиб турган ёритиш жойлари турлича ҳисобланади ва тўлиғича умумий ҳажмга қўшилади.
Бинонинг верандаси, томбури, эрнери ва бошқа қисмлари, асосан улар бинонинг асосий қурилишдан чиқиб туради. Унинг фойдали майдонини ошириб кўрсатади. Шунга кўра, улар ҳам алоҳида-алоҳида ҳисобланиб, сўнгра умумий бино ҳажмига қўшилади. Биноларда мавжуд бўлган очиқ балконлар, кичик жойлар ва қанотларниг ҳажми, унинг умумий ҳажмига киритилмайди.
Ертўла ва ярим ертўлаларнинг ҳажми бинонинг горизонтал туришдаги 1-қаватли полидан юқори ҳолатига тенглаштирилган полдан 1-қаватгача бўлган қисми асосида ҳисобга олинади. Бинолар ертўлаларнинг эгаллашда, деворларини кўрмасдан турган ҳолда (уларнинг майдони) ертўлаларнинг майдони деворларининг ташқи ҳолати билан, уларнинг қоплама-ларига қадар бўлган жойларини ҳисоблаш билан белгилаб аниқланади. Шундай қилиб, ертўла ёки ярим ертўлали бинонинг умумий ҳажми ертўла ва ярим ертўлалар ҳажмини қўшилиши билан ҳисобланади.
Деворларнинг ташқи ҳолатдаги аҳволи қалинлиги ундаги штукатурка, сувоқ ёки қопламаларнинг қалинлигини аниқлаш орқали белгиланади.
Уй-жойга ва жамоат жойларига мослаб қурилган биноларнинг кўшилмаси билан ҳисобланади. Уларнинг чердак қисмлари эса, техник мақсадлар учун фойдаланилади ва унинг ҳажми умумий бино ҳажмига кўшилмайди.