O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Veblenning hissasi 
 
Umumiy qaraganda noortodoksal iqtisodiy nazariya va Veblenning 
o‗ziga xosligi tez-tez iqtisodiy fikrlar tarixidagi kitoblardan tushirib 
qoldiriladi, balki buning sababi ular zamonaviy ortodoksal iqtisodiy 
nazariyaga juda kam yo‗nalganligidir. Veblen ortodoksal iqtisodiy 
nazariyaga tanqidiy yondashgan va eng yetilgan ma‘lumotlarni 
iqtisodchilar Alfred Marshalldan olgan. U tizim siyosatidan norozi edi. 
Chunki tizim siyosati boshidan xato bo‗lgan, deb hisobladi. Veblen 
ortodoksal nazariya yondashuvida optimist bo‗lganligini ta‘kidlaydi, 
iqtisodiyotni tushunishga harakat birinchi tahlil va uning qismlarini, 
ro‗zg‗or xarajatlari va firmani tushuninsh jarayoniga o‗xshatadi. Lekin 
qismlar yig‗indisi butundan farq qiladi; Veblen haqiqiy yondashish 
madaniyat, jamiyat va iqtisodiyotning bosqichla-ridan boshlanishi 
kerakligi haqida bahslashdi. Natijada ba‘zi odamlar Veblenning 
iqtisodchi emas, balki sotsialistligini aytishdi, noaniq ijtimoiy bilimlar 
ba‘zi iqtisodchilarga oddiy ma‘noni anglatadi. Veblenning bu qarashlari 
iqtisodchilarnikidan boshqacharoq edi, oxiriga kelib iqtisodga qo‗shgan 
yo‗nalishi va uning hissasi bir-biriga uyg‗unlashib ketdi.
Veblen ortodoksal nazariyachilar kabi muammolarning ayrim 
tuzlari bilan qiziqmagan. U fikrlar ko‗nikmasi orqali tuzilgan institutsion 
tuzilish rivojlanishini tushunishga qiziqdi, u bizning iqtisodiy 
harakatlarimizga yo‗l ko‗rsatdi. Bundan ma‘lum bo‗ladiki, Veblenning 
hissasi bilan ortodoksal nazariya bir-birini to‗ldiruvchi hisoblanadi.
Veblen iqtisodiyotda ko‗plab kamchiliklar topdi. U kiritgan takliflar 
foydali bo‗lmadi. U ko‗zga tashlanadigan faraz bilan osonlikcha model 
yarata olmadi.
55
O„sha manbaa
„ p. 94.

---

257