O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Tomas Robert Maltus (1766–1834)
dvoryan 
oilasida tug‗ilgan. Kembrij universitetini tamomlagach, qishloq 
ruhoniysi, 1807-yildan esa siyosiy iqtisod professori bo‗ldi. Uning 
asosiy asarlari 
«Nufus qonuni to„g„risida tajriba» (1798), «Yer 
rentasining tabiati va o„sishi to„g„risida tadqiqot» (1815), «Siyosiy 
iqtisodning prinsiplari» (1820)
hisoblanadi.
«Nufus qonuni». 
T.Maltus resurslarning cheklanganligi va 
ehtiyojlarning cheksizligi sharoitida aholi ehtiyojlarini qondirish 
muammosiga o‗ziga xos tarzda yondashdi. U o‗zining ―Nufus qonuni 
to‗g‗risida tajriba‖ asarida aholi soni juda tez ko‗payib boradi, oziq-
ovqat mahsulotlarning o‗sishi esa, ancha orqada qolib ketadi, deb 
ishontirishga uringan. T.Maltus aholining ko‗payishini cheklovchi 
muayyan chora-tadbirlar qo‗llanilmasa, insoniyat ocharchilikka duch 
Tomas Robert 
Maltus 
(1766-1834.)

---

128 
keladi, deb xulosa qiladi va bunday vaziyatdan chiqishning ikki yo‗lini 
taklif etadi: 
birinchisi
– epidemiyalar, urushlar, kasalliklar natijasida 
aholining kamayishi, bunda tabiatning o‗zi kishilar bilan ularning 
yashash vositalari o‗rtasida Me‘yoriy nisbatning o‗rnatilishiga qisman 
yordam beradi, 
ikkinchi yo„l
– nikohdan voz kechish yoki kech turmush 
qurish, tug‗ilishni kamaytirish.