O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkеnt davlat iqtisodiyot univеrsitеti

10.4.Regressiya tenglamasining formasini tanlash bosqichi.

Iqtisodiy qatorlar dinamikasi o’rtasidagi bog’lanishlar chizigi formasini aniqlayotganda ko’pchilik hollarda quyidagi formalardan foydalaniladi:

Chiziqli (6)
2-darajali parabola y=a₀+a₁x+a₂x² (7)
3-darajali parabola y=a₀+a₁x+a₂x²+a₃x³ (8)
n-darajali parabola y=a₀+a₁x+a₂x²+...+a_nxⁿ (9)
2-darajali giperbola (10)
b-darajali giperbola (11)
logarifmik log y=a₀+a₁x (12)
yarim logarifmik y=a₀+a₁lnx (13)
ko’rsatkichli funksiya y= a₀a₁^x (14)
darajali funksiya y=a₀x₁^a1 (15)
logistik funksiya (16)
Funksiyalar parametri odatda eng kichik kvadratlar usuli bilan aniqlanadi. Normal tenglamalar sistemasi (7) sistemaga o’xshash bo’ladi. Ba’zi bir funksiyalarning grafigi 1-shaklda ko’rsatilgan.
Logistik funksiyada y ni qiymati oldin x ning tekis o’zgarishda tezlatilgan sur’atda orta boradi.
Regressiya tenglamasining formasini tanlashda quyidagilarga rioya qilish lozim:
1. Bog’lanishning umumiy shakli, bog’lanishning tabiati va xarakteriga nisbatan professional tushuncha bilan mos kerak.
2. Imkoni boricha interpretatsiya va amaliy qo’llashda oson bo’lgan tenglamalarning eng sodda formalaridan foydalanish lozim. Boshlang’ich ma’lumotlarning grafik tasviri-tarqoq diagramma va regressiyalarning empirik chiziqlari regressiyalarini tenglama formalarini tanlashda katta yordam ko’rsatadi.