O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik universiteti

Glossariy
Abstraksiya (lot. Abstractio mavxumlashtirish) - narsalamnng o’ziga xos belgi va xususiyatlarini, ular o'riasidagi bog’Ianishiami, narsalarning muhim belgi va xususiyatlarini ajratib olishga qaratilgan fikrlash operasiyasi.
Amaliy tafakkur - ko’pincha vaqt tanqisligi sharoitida yuzaga keladigan va xatti - harakatlaming maqsadini aniqlash, reja loyihalami ishlab chiqish bilan bogliq.
Deduktsiya (lot. deductio - keltirib chiqarish) - umumiy hukmlardan yakka hukmlarga qarata borish orqali mantiqiy qulosa chiqarishdan iborat tafakkur shakli.
Indukisiya - (log. inductio - keltirib chiqarish) - juz’iy yoki yakka qollardan umumiyga, ayrim dalillardan umumlashmalarga qarab boradigan, induktiv xulosa
chiqarishga asoslangan mantiqiy bilish metodi, tafakkur shakli.
Intuisiya (lot. intueri - yaxshilab, diqqat bilan qaramoq) voqelikni bilishning bevosita haqiqatga aylanishi bilan amalga oshiriladigan alohida usul bo’lib, uning yordamida muammoli vaziyatlar yechimini topish mumkin, u ijodiy faoliyat mexanizmi sifatida tushuntiriladi.
K o ’rgazmali obrazli tafakkur - tafakkur turlaridan biri, bu tasawur qilinayotgan narsa va hodisalar haqida flkrlashni xarakterlab beradi.
Ko’rgazmali harakat tafakkuri - tafakkur turlaridan biri, narsa va xodisalar bilan ishiash jarayonida ulami bevosita idrok qilishda namoyon bo'ladi.
Nazariy tafakkur - tafakkur turlaridan biri. u ob'ektlaming xususiyatlarini, qonuniyatlarini ochishga qaratilgan bo’ladi.
Sintez - (yunon. sintbasis - birikish, qo’shilish) - tafakkurning yagona analitik - sintetik jarayonida yakka hodisalami umumiylashtirishga qaratilgan fikr yuritish operasiyasi.
So ’z - mantiqiy tafakkur - tafakkur turlaridan, bu mantiqiy operasiyalar, omillar yordamida tushunchalar orqali ifodalanadi.
Taqqoslash - narsa va hodisalar o’rtasidagi o’xshashlik va tafovutlami aniqlashga asoslangan fikrlash operasiyasi.
Tafakkur - inson aqliy faoliyatining yuksak shakli. Sezgi idrok va tasawurlar orqali bevosita bilib bo’lmaydigan narsa va hodisalar tafakkurda ongli ravishda aks etadi.
Tahlil - tafakkur qilish usuli, bunda murakkab ob'ektlar qismlarga bo’lib o’rganiladi.
Tushuncha - voqelikdag? narsa va hodisalaming muhim belgi va xususiyatlarini bitta so’z yoki so’zlar guruhi bilan ifodalashdan iborat tafakkurning mantiqiy shakli.
Umumlashtirish - voqelikdagi narsa va hodisalami umumiy va muhim belgilariga qarab fikran birlashtirishdan iborat tafakkur jarayoni.
Xulosa chiqarish - tafakkurning mantiqiy shakllaridan, bunda bir qayta hukmlar asosida ma'lum xulosa chiqariladi.
Yaqqol Itarakatli tafakkur - tafakkur turlaridan, u narsalar bilan ishlash jarayonida ulami bevosita idrok qilishda ifodalanadi.
Hukm - tafakkur - usullaridan, u narsa va hodisalar o'rtasida o’zapo biron-bir bog’lanishlarning borligini tasdiqlash yoki inkor qilinishda ifodalanadi.

Mustaqil ishlash uchun tavsiya etilayotgan mavzular

1. Tafakkur haqida tushuncha.

2. Tafakkur operasiyalari.
3. Tafakkur shakllari.
4. Tafakkur sifatlari
5. Tafakkurning turiari.
6. Tafakkur va masala yechish,
7. Tafakkurdagi individual farqlar.
8. Hissiy bilish va tafakkur o’rtasidagi farq.