O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

3. Iqtisodiy o’sishning keynscha modellarining umumiy tavsifi. E 

Domar modeli. 

Iqtisodiy  o’sish  moldellari  yalpi  ishlab  chiqarishning  uzoq  muddatli 

ko’payishi taklif omillariga tayangan holda  tahlil etish imkonini beradi.  

Iqtisodiy  o’sishning  keynscha  va  neokllasik  modellari  mavjud.  Keynscha 

modellarning mohiyati quyidagicha: 

1)

 

ularning  barchasi  Keynsning  yalpi  talb  to’o’risididagi  bosh  g’oyasiga 

tayanadi. YA’ni ularni tuzishda mualliflar iqtisodiyotni uzoq muddatli mutanosib 

rivojlanishining hal qiluvchi sharti yalpi talabni oshirish deb qarashgan; 

2)

 

iqtisodiy  o’sishning  asosiy  omili  investitsiyalar  hisoblanadi,  boshqa 

ishlab chiqarish omillari e’tiborga olinmaydi; 

Keynscha  iqtisodiy  o’sish  modelidan  soddarog’i  40-yillarda  E  Domar 

tomonidan taklif etilgan model hisoblanadi. 

 

 

 

Domar  modelida  mehnat  bozorida  ortiqcha  taklif  mavjud,  bu  baholarn 

barqaror xolatida ushlab turadi, nvestitsion lag «0» ga teng, kapital quyilmalarni ng 

chegaraviy unumdorligi doimiy  deb olinadi.  

E  Domar  investitsiyalarni  ham  talab  ham  taklif  omili  deb  qaraydi.  YA’ni 

investitsiyalar  nafaqat  multiplikativ  ta’sir  ko’rsatib  yalpi  talabni  oshiradi,  balki 

ishlab  chiqarish  quvvatlarini  yuzaga  keltirib,  ishlab  chiqarishni  rivojlantiradi, 

tovarldar taklifini oshiradi . Shunday ekan, yalpi talabning o’sishi yalpi taklifning 

o’sishiga  teng  bo’lishi  uchun  investitsiyalar  qanday  o’sishi  kerak  degan  savol 

paydo  bo’ladi.  Bu  savolga  javob  topish  uchun  Domar  uch  tenglamani  o’z  ichiga 

olgan tenglamalar sistemasini tuzdi: 

1)

 

taklif tenglamasi; 

2)

 

talab tenglamasi; 

3)

 

talab va taklif tengligini  ifodalovchi tenglama. 

---

  1.  Taklif  tenglamasida  investitsiyalar  ishlab  chiqarish  omillarining 

qanchaga qo’shimcha o’sishini ko’rsatadi . Agar berilgan sharoitda investitsiyalar I  

o’ssa,  yalpi ishlab chiqarish   



K α  miqdorga o’sadi: 

