O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik universiteti

Stolling – vaqtdan yutish strategiyasi. 
“Stolling – bu tarjima ma-
terialini  yetkazishni  sekinlashtirish  yoki  o‘ta  uzayib  ketgan  pauzani 
to‘ldirish  uchun  hech  qanday  yangilikni  o‘zida  aks  etmagan  tematik 
ma’lumotni takrorlash yo‘li bilan vaqtdan yutishga urinishdir”,  - deb 
ta’rif bergan Jil. Stolling tarjimashunoslik adabiyotlarida ko‘pincha as-
liyat tilida gapdagi fe’lning oxirgi o‘ringa joylashtirlishi bilan bog‘liq 
muammolarni hal etish texnikasi sifatida ta’riflanadi. Kutish strategi-
yasidan farqli o‘laroq mazkur strategiyani qo‘llashda sinxron tarjimon 
pauza  ushlamaydi,  balki  uni  tematik  ma’lumotlar  bilan  to‘ldiradi,  bir 
qator  vaziyatlarda  qaytariqlardan  ham  qochmaydi.  Kutish  strategiya-
sidagi singari vazifa kengroq kontekstga ega bo‘lish uchun vaqtdan yu-
tishdir.  Ko‘pincha  stolling  kutish  strategiyasini  qo‘llashning  imkoni 
bo‘lmagan  vaziyatlarda  ishlatiladi.  Ya’ni  tarjimada  pauza  juda  uzoq 
bo‘lib  qolsa,  notiqning  “yo‘l-yo‘rig‘i”  asliyatdagi  bir  necha  ma’noli 
qismlardan so‘ng keladi. 
Kutish srategiyasini Stolling strategiyasi bilan birga ko‘rib chiqish 
kerak.  Stollingning  kutish  strategiyasidan  farqi  shundaki,  u  o‘zicha 
hech qanday ma’noni olmagan tematik ma’lumotlarni qaytarish hisobi-
ga ko‘proq vaqtga ega bo‘ladi. Stolling o‘zining ustunlik va kamchilik-
lariga ega. Ustunliklaridan biri bu: ko‘proq vaqtga ega bo‘lish, kam-
chiligi qaytarishlar va tarjima matnining noqulayligidir. To‘g‘ri tarjima 
chiqarish  uchun  kerak  bo‘lgan  strategiyani  tanlashda  quyidagilar 
xizmat qiladi: yordamchi so‘zlar, tarjimonga bir zumda tushuna olish 
uchun yordam beradigan so‘zlar va boshqalar. 
 SS (vaqtdan yutish strategiyasi) tarjimon yetarli darajada tematik 
ma’lumotga ega bo‘lgan va matndagi mavhum bo‘lakni shu ma’lumot 
bilan almashtira olishi mumkin bo‘lgan hollarda qo‘llaniladi.  
Misol uchun:  arablarning jumla orasida stolling uchun qo‘llanadigan 
bazi so‘zlari shular jumlasidandir.    "كلاذ ضعب و"  va  
  
"اذه عم" bu so‘zlar 
ma`no jihattan faqat “shu bilan birga”  va  “shundan so‘ng ” degan ma’-
nolarni anglatib jumladagi gap mazmunini sira o‘zgartirmaydi.