O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “ ijtimoiy fanlar



Download 8,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet34/221
Sana07.01.2022
Hajmi8,04 Mb.
#327741
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   221
Bog'liq
6WykhD8VuKZEbWP11T4DlJxmooeGqc8TecntqaXc

inson  taraqqiyotining
  asosiy  komponentlaridan  biri,  bu  –  inson  taqdirini 
hal  etish,  uning  huquq  va  erkinliklarini  ta’minlanishiga  doir  boshqaruv  jarayonida  uning  o‘zi 
bosh manfaatdor sifatida ishtirok etishi taqozo etiladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 


38 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ФУҚАРОЛИК ЖАМИЯТИ 
 
Яшаш шакллари 
Структураси 
Тарихий шакллари 
Сиёсий партиялар, қонун чиқарувчи ва 
ҳукумат  ташкилотлари атрофидаги 
лобби ташкилотлари 
РЕАЛ 
(аниқ мавжуд) 
Муайян 
мамлакатда аниқ-
тарихий мавжуд 
 
 
Жамоа 
Ижтимоий-сиёсий ташкилотлар ва 
ҳаракатлар  (ННТ) 
Социал тузилмалар 
(ижтимоий қатлам, 
социал гуруҳ ва 
синф) 
НИСБАТАН 
(бир қадар мавжуд) 
 
Мавжуд ишлаб 
чиқарувчи кучлар 
доирасида  мавжуд 
бўлиши мумкин 
Табиркорлар иттифоқлари, 
истеъмолчилар уюшмалари, хайрия
 
жамғармалари 
Илмий ва маданий ташкилотлар, 
спорт жамиятлари 
Жамият 
фуқароларнинг 
йиғиндиси сифатида 
Ўзини ўзи бошқариш органлари, 
сайловчилар уюшмалари, сиёсий 
клублар 
МУТЛАҚ 
(АБСОЛЮТ) 
 
Идеал, 
олий мақсад 
 
 
Фуқароларнинг дунё 
ҳамжамияти 
Диний ташкилотлар 
Оила 


39 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3.1.-rasm. Fuqarolik jamiyatining ijtimoiy strukturasi 
 
Ma’lumki,  g‘arbda  ma’muriy  islohotlar  asosiga  subsidiarlik
34
  prinsipi  qo‘yilgan  bo‘lib,  u 
asosan g‘arbda rivojlangan quyidagi diniy qadriyatni dunyoviylik asosida hal etish bilan bog‘liq 
bo‘ldi: 

SHaxsning  o‘z  tashabbusi  va  kuchi  bilan  qiladigan  narsalardan  mahrum  qilish  va  uni 
jamoatga  taalluqli  deyish  mumkin  emas.  Xuddi  shuningdek,  qattaroq  va  yuqori  darajadagi 
hamjamiyatning kichik va itoatkor hamjamiyat qilishi va oxiriga etkazishi mumkin bo‘lgan ishga 
                                                           
34
 Субсидиар, субсидар битим [дот. subsidiarius захирадаги, кўмакчи, ёрдамчи] – асосий битимни тўлдирувчи битим, асосий мажбурият.  


40 
 
da’vogarlik  qilishi  ham  xuddi  yuqoridagidek,  ijtimoiy  tartibot  uchun  nihoyatda  zararli  bo‘lgan 
nosog‘lom muhitdir
”.
35
 
Hozirgi  davrga  kelib  fuqarolik  jamiyati  institutlarining  rivojlanib  borishi  bilan  davlat 
boshqaruvini nomarakazlashtirish (detsentralizatsiyalash) uchun ijtimoiy, iqtisodiy va psixologik 
shart-sharoitlar  yaratiladi.  Bu  jarayon  davlat  boshqaruvini  erkinlashtirish  (liberallashtiish)  va 
ma’muriy islohotlarning eng asosiy sharti hamdir. 
   Fuqarolik  jamiyati  shakllanib  borgani  sari  mansabdorlar  faoliyatini  milliy  manfaatlar, 
jamiyat  baroqarorligi  va  xalq  farovonligi  asosida  kechishi  uchun  shart-sharoitlar  shakllanib 
boradi.  CHunki,  jamiyatning  manfaatlari  bilan  shaxsning  manfaatlari  uyg‘unlashgan  fuqarolik 
jamiyati  sharoitida  fuqarolarning  huquqlar  ham  manfaatlar  asosida  insoniy  birliklarga  uyushish 
va  shu  asosda  hokimiyat  organlarini  nazorat  qilish,  ularda  ishtirok  etish  mayllari  shakllanib  va 
o‘sib bordi. 
Fuqarolik  jamiyati  sharoitida  markaziy  hokimiyatda  milliy  manfaatlar  bilan  bog‘liq  yirik 
vakolatlardan  boshqasi  mahalliy  hokimiyat  organlari  va  fuqarolik  jamiyati  institutlariga 
uzatiladi.  Hududiy  o‘zini  o‘zi  boshqarish  organlari,  o‘z  navbatida,  fuqarolarning  ixtiyoriy 
birlashuvi  o‘z  zimmasiga  olmagan  yoki  u  rad  etganidan  boshqa  vakolatlarni  amalga  oshira 
boshladi. Bu holatda konsensusga erishish prinsipiga asoslanildi. Bu prinsip ko‘pincha ma’muriy 
shartnomalarda ifodalana boshlaydi. 
Rivojlangan  mamlakatlarda  huquqiy  davlatning  paydo  bo‘lishi  fuqarolik  jamiyati 
tushunchalarini  talqin  etishga  ham  kuchli  ta’sir  etdi.  Jumladan,  fuqarolik  jamiyati 
tushunchasinikeng va tor ma’nolardaishlatish rusumga kirdi. Keng ma’nodagifuqarolikjamiyati - 
davlat  va  uning  tizilmalari  tomonidan  jamiyatni  egallab  olmagan  qismi,  boshqacha  aytganda, 
davlatningqo‘lietmaganqismidir.  Bu  kabi  jamiyat  davlatga  nisbatan  avtonom,  bevositaunga 
qarambo‘lmagan  qatlam  sifatidarivojlandi.  SHuningdek,  fuqarolikjamiyati  keng  ma’nodafaqat 
demokratik qadriyatlari muhitidagina emas, balkiavtoritarizm rejimida ham yashay oladi. Lekin, 
totalitarizmning  paydo  bo‘lishi  bilan  fuqarolikjamiyati  siyosiy  hokimiyattomonidan  butunlay 
«yutib» yuboriladi. 
Fuqarolik jamiyati tushunchasi tor ma’noda talqin etilganda, u huquqiy davlatningikkinchi 
tomoni  bo‘lib,  ular  bir-birlarisiz  yashay  olmaydi.  Fuqarolik  jamiyati  bozor  iqtisodiyoti  va 
demokratik  huquqiydavlat  sharoitida  davlattasarrufida  bo‘lmaganerkin  va  teng  huquqli 
individlarning  o‘zaromunosabatlaridagi  plyuralizmdan  tashkil  topadi.  Bunday  sharoitlarda 
jamiyatsohalariga  xususiy  manfaatlar  va  individualizmning  erkinmunosabatlari  qamrab  olinadi. 
Bu 
kabi 
jamiyatningshakllanishi,uning 
rivojlanishi 
individlarningerkinlikka 
intilishi, 
ularningdavlatga  tobe  bo‘lgan  fuqarolikdan  erkin  mulkdor  fuqarolarga  aylanishi,  o‘z  shaxsiy 
hurmat-obro‘sinihis  qila  borishi,  xo‘jalik  va  siyosiy  mas’ullikni  o‘z  zimmasiga  olishga  tayyor 
bo‘lishi bilan bog‘liqdir. 
So‘nggi  yarim  asr  ichida  tarixiy  rivojlanish  tajribalari  shuni  ko‘rsatdiki,  huquqiy  davlat 
unsurlari  shakllanmasdan  ilgari  fuqarolik  jamiyatini  barpo  etish  uchun  imkoniyatlar  va  shart-
sharoitlar  yaratilmaydi.  Buning  asosiy  sababi  shundaki,  huquqiy  davlat  qurish  islohotlari 
fuqarolik  jamiyati  muhitidan  oziqlanadi,  davlat  irodasi  ham  jamiyatdagi  turli  tuman  manfaatlar 
va  ehtiyojlar  ifodalanishiga  bog‘liq  holda  namoyon  bo‘ladi.  SHuningdek,  huquqiy  davlat 
                                                           
35
 Қаранг: Энциклики его святейшества Папы римского 1891, 1981, 1991 годов о труде и человеческой жизнедеятельности, 
нравственности и морали. — М.: Институт праксеологии, 1993.-С.21. 


41 
 
sharoitidagi  erkin  raqobatbardoshlik  natijasidagina  o‘rta  qatlam  -  mulkdorlar  qatlamini 
shakllanishi uchun qulay shart-sharoitlaryaratiladi
36

 

Download 8,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   221




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish