O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet90/271
Sana02.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#306804
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   271
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

v) “ko„rinmas qo„l” 
Bozor  iqtisodiyoti  bir  markazdan  turib  boshqarilmaydi.  Shunday 
bo‗lsada,  u  muayyan  tartib  va  qoidaga  amal  qiladi.  Xo‗jalik 
faoliyatining  har  bir  ishtirokchisi  o‗z  maqsadini  ko‗zlagan  holda  ish 
yuritadi.  Biroq  bunday  sharoitda  alohida  kishilarning  manfaatlari 
qanday  uyg‗unlashadi,  barcha  jamiyat  manfaatlari  qanday  yuzaga 
chiqadi? Bu muammoni birinchi bo‗lib ilmiy darajaga ko‗targan A.Smit 
bo‗ldi. U shunday yozadi: «Har bir kishi o‗z kapitalini ko‗proq qiymat 
keltiradigan  qilib  ishlatishga  harakat  qiladi.  Odatda,  u  jamiyat 
foydasiga  ta‘sir  ko‗rsatishni  nazarda  tutmaydi  va  unga  ancha  ta‘sir 
ko‗rsatayotganini  sezmaydi.  U  faqat  o‗z  manfaatini  nazarda  tutadi, 
faqat o‗z foydasini ko‗zlaydi. Shunday bo‗lsada, bunday maqsad uning 
rejasiga  kirmagan  bo‗lsa  ham,  ushbu  sharoitda 
ko„rinmas  qo„l
  uni 
maqsad  sari  yo‗naltiradi.  O‗z  manfaatlarini  ko‗zlagan  holda  jamiyat 
manfaatlariga ataylab unga xizmat qilgandan ko‗ra tez-tez xizmat qilib 
turadi». 
Gap shundaki, o‗z manfaati yo‗lida xizmat qilayotgan har bir odam 
pirovard  natijada  ijtimoiy  mahsulotning  ko‗payishiga,  jamiyat 
boyligining  oshishiga  yordam  beradi.  Shaxsiy  manfaatga  intilish  ishlab 
chiqarishning  rivojlanishiga,  taraqqiyotga  olib  keladi.  Har  bir  kishi 
o‗zini o‗ylab ish yuritadi, bundan butun jamiyat yutadi. 
  A.Smit  aytib  o‗tgan  «ko‗rinmas  qo‗l»  bozor  mexanizmidir.  U 
odamlarni  o‗z  istak  va  xohishlariga  bog‗liq  bo‗lmagan  holda  maqsad 
sari yo‗naltirib turadi. Masalan, agar qandaydir bir mahsulotga, aytaylik, 
nonga bo‗lgan talab oshsa, novvoylar uning narxini oshiradilar. Ularning 
daromadlari oshadi. Kapital bir tarmoqdan ikkinchi tarmoqqa oqib o‗tib 
turadi,  ayni  chog‗da  u  non  yopish  sanoatiga  oqib  o‗ta  boshlaydi. 
Natijada non ishlab chiqarish ko‗payadi va narx yana pasaya boshlaydi. 
Bu  yerda  A.Smit  shaxsiy  manfaatni  raqobat  va  xo‗jalik  mexanizmining 
ichki harakatlantiruvchi kuchi sifatida ko‗rsatib bergan. 
  Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  mahsulot  ishlab  chiqarish  bo‗yicha 
turli  mehnat  egalari  o‗rtasida  raqobat  kurashi  amal  qilib  turadi.  Bunda 
shaxsiy  manfaat,  o‗z  foydasini  ko‗zlab  ish  yuritish  bir  vaqtning  o‗zida 
jamiyatga  foyda  keltiradi,  umumiy  boylikka  erishishni  ta‘minlaydi. 
Demak, bozor iqtisodiyotida ―ko‗rinmas qo‗l‖ amal qiladi. 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   86   87   88   89   90   91   92   93   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish