O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet251/271
Sana02.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#306804
1   ...   247   248   249   250   251   252   253   254   ...   271
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

 
 
Yana iqtisodiy o„sish va taklif haqida 
 
Yangi  klassik  nazariya  makroiqtisodga  sezilarli  ta‘sir  ko‗rsatdi, 
lekin 
ular 
o‗zining  nazariyalari  uchun  Keyns  makroiqsodiy 
nazariyasidek  ko‗p  isbot  yig‗a  olmadilar.  Statistik  ma‘lumotlar  javob 
topish uchun yetarli emas edi. Shu nuqtada makroiqtisodchilar iqtisodiy 
sikl  muammolariga  e‘tibor  bermay  qo‗ydilar  va  o‗sish  iqtisodiyotiga 
                                                             
79
 
―History of Economic
 
Thought‖ Harry Landreth, David C. Colander. 416-423 б.
 


323 
 
ko‗proq  e‘tibor  qarata  boshladilar.  Bu  davr  talabi  edi,  Amerika 
iqtisodiyoti  1990-yillar  davomida  o‗sib  keldi  va  hech  qanday  iqtisodiy 
siklga duch kelmadi.  
 
Iqtisodiy  o‗sish  tahlili  1950-yillarda  Xarrod-Domar  modeliga 
javoban  shakllantirlgan  Solouning  o‗sish  modelini  qayta  ko‗rib 
chiqishdan boshlandi. Bu modelga ko‗ra iqtisodiy o‗sishga erishish oson 
emas,  agar  omad  yuz  o‗girsa,  iqtisodiyot  depressiyaga  tushib  qolishi 
hech gap emas edi. Solou modeli o‗zgarmas kapital/ishchi kuchi nisbati 
farazini olib tashlash orqali bu xulosaga qarshi chiqdi. Bu modelga ko‗ra 
iqtisodiyot  har  doim  muvozanatli  iqtisodiy  o‗sish  darajasiga  qaytadi. 
Iqtisodiyot  nomuvozanatlikda  emas,  balki  muvozanatda.  Solouning 
iqtisodiy  o‗sish  modeli  neoklassik  iqtsiodiy  o‗sish  modeli,  deb  ham 
atalib,  asosan  taklif  omiliga  e‘tibor  qaratdi.  Ishlab  chiqarish  hajmini 
belgilashda talabning ta‘siri yo‗q edi. Yangi klassiklarga bu yoqar edi va 
nima uchun davlatlarning o‗sish sur‘atlari har xil bo‗lishini tushuntirish 
uchun bu modelni yanada rivojlantirdilar. 
 
Makroiqtisodning  iqtisodiy  o‗sishga  o‗rg‗u  berishi  uning  tabiatini 
ham  o‗zgartirib  yubordi.  O‗sish  modellari  taklifga  asoslangan  modellar 
bo‗lib,  ularda  talabga  o‗rin  yo‗q  edi.  Shunday  qilib  o‗sish  modellari 
e‘tibor  qozonib,  Keyns  modellari  e‘tibordan  chetda  qoldi.  Bu  o‗sish 
modellari  o‗rtamiyona  va  keyinchalik  ommabop  kitoblarga  kiritilgan 
sari  makroiqtisodda  Keyns  nazariyasining  roli  tushib  bordi,  uning 
o‗rniga zamonaviy makroiqtisodiyot fanida pulning miqdoriy nazariyasi 
va o‗sish nazariyalariga ko‗proq e‘tibor qilina boshlandi. Klassik o‗sish 
nazariyasi  keyinchalik  iqtisodiy  o‗sishning  endogen  nazariyasi  bilan 
to‗ldirildi.  Iqtisodiy  o‗sishning  endogen  nazariyasida  texnologik 
o‗zgarish tashqaridan berilgan deb emas, balki endogen, ya‘ni modeldan 
kelib chiqadi, deb qabul qilinadi. U fan-texnika taraqqiyotiga sarflangan 
investitsiyalarning  tabiiy  natijasi  sifatida  qabul  qilinadi.  Iqtisodiy 
o‗sishning  endogen  nazariyasida  samaradorlikning  o‗sib  borishi 
Me‘yoriy  unumdorlikning  pasayib  borishidan  tezroq  amalga  oshadi  va 
buning  natijasi  o‗laroq  doimiy  iqtisodiy  o‗sishni  va  hech  qachon 
turg‗unlikka  tushmaslikni  kuzatishimiz  mumkin.  Shunday  qilib,  bu 
model  asosiy  makroiqtisodiy  oqimni  pessimizmga  emas,  yana 
optimizmga qaytardi. 
  Iqtisodiy  o‗sishga  e‘tibor  Keyns  makroiqtisodiy  nazariyasini 
chetga surib qo‗ydi. Keynscha modellar ishlatilar, lekin multiplikator va 
talab  siyosatining  ahamiyati  tushib  borar  edi.  Inflyatsiyaga  qarshi 
kurashda  monetar  siyosat  ishlatilar,  fiskal  siyosat  esa  amaliy  jihatdan 


324 
 
noqulay  edi,  amalda  siyosat  taklif  tarafiga  beriladigan  imtiyozlarga 
qaratilgan edi. 
  Ammo  Solouning  iqtisodiy  o‗sish  modelida  ham  ayrim 
muammolar mavjud bo‗lib: u statistik faktlarga to‗liq to‗g‗ri kelmas edi. 
Modelga  ikki  o‗zgartirish  kiritish  orqali  bu  muammolarni  hal  qilish 
mumkin:  bu  model  muvofiqlashtirildi  va  o‗rniga  texnologiyaga 
asoslangan  va  Smit  nazariyasiga  borib  taqaladigan  yangi  o‗sish 
nazariyasi yuzaga keldi. 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   247   248   249   250   251   252   253   254   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish