O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Abu Ali Ibn Sinoning iqtisodiy qarashlari 
Ulug‗  mutafakkir 
Ibn  Sino 
280  dan  ko‗p  asarlar  yozgan,  ular 
tibbiyot, matematika, astronomiya, kimyo, falsafa, iqtisodiyot va boshqa 
sohalarga bag‗ishlangan. 
 
Ibn  Sinoning  inson  ehtiyojlari,  mehnat  va  uning  moddiy  ishlab 
chiqarishdagi roli to‗g‗risidagi fikrlari diqqatga sazovor. Uning fikricha: 
«Hayvon tabiat ne‘matlariga qanoat qiladi, insonga esa tabiat ne‘matlari 
kamlik  qiladi,  u  oziq-ovqat,  kiyim-kechak  va  uy-joyga  ehtiyoj  sezadi. 
Hayvonlar  tabiat  ne‘matlarini  o‗zlashtiradi, 
inson  esa  o‗z  mehnati  bilan  o‗ziga  ovqat, 
kiyim-kechak, uy-joy yaratadi. Shu maqsadda 
inson dehqonchilik bilan shug‗ullanishi kerak. 
Hayvonlar  garchi  poda bo‗lib  yashasalar  ham 
yolg‗iz yashay oladi, odamlar esa yakka holda 
o‗zlari uchun barcha yashash vositalarini topa 
olmaydilar.  Shuning  uchun  odamlar  muloqot 
va o‗zaro yordamga muhtoj bo‗ladilar». 
 
Ibn  Sino  feodal  jamiyatning  asosiy 
muammolarini  tadqiq  qiladi.  U  jamiyatning 
amal  qilishining  asosi  hunarmandchilik,  deb 
hisoblaydi. 
«Odamning 
o„z 
quvvatini 
saqlashga va oziq-ovqatga bo„lgan ehtiyoji, –
deb  yozadi  Ibn  Sino,  –  hammani  hunar 
o„rganishga undaydi». 
O‗rta  Osiyo  Yevropani  Osiyo  bilan  bog‗lovchi  yirik  moddiy-
madaniy va savdo markaziga aylandi. Bu jarayonlar bir-biridan minglab 
chaqirim 
uzoqlikdagi 
davlatlar, 
xalqlar 
o‗rtasidagi  iqtisodiy 
munosabatlarni  shakllantirdi.  Axir,  Osiyodagi  va  Yevropadagi 
tovarlarga bo‗lgan talab va taklifni (bozorning asosiy unsurlarini) yaxshi 
bilmay  turib,  uzoq  va  xatarli  yo‗lga  chiqish  mumkinmidi,  katta 
karvonlarni  tog‗u  toshlardan,  qumu  cho‗llardan  olib  o‗tish  osonmidi, 
buning  uchun  ma‘lum  qoidalarga,  amallarga  tayanib  ish  ko‗rish  kerak 
bo‗ldi. Yevropaga qancha va qaysi tovarlarni olib borish, u yerdan nima 
olib  qaytish,  karvon  yo‗lidagi  davlatlar,  xalqlar  talab-etiyojini  yaxshi 
bilish  talab  etilgan.  Oqibatda  turli  bilim  sohalari,  matematika  (al-jabr), 
geometriya (handasa), astronomiya (falakiyot) va boshqa ko‗pgina fanlar 
rivojlandi. Bu davrda butun dunyoga tanilgan Xorazmiy , Farg‗oniy, Ibn 
Sino,  Ibn  Ro‗shd,  Yusuf  Xos  Hojib,  Nizomulmulk  va  boshqa  ko‗plab