O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti


Talab va taklif. Bozor muvozanati



Download 4,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet137/271
Sana02.01.2022
Hajmi4,73 Mb.
#306804
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   271
Bog'liq
iqtisodiy talimotlar tarixi

Talab va taklif. Bozor muvozanati 
 
Agar  baho  muvozanat  bahodan  yuqori  bo‗lsa,  sotuvchilar  ko‗p 
miqdorda tovar sotishga tayyor, lekin xaridorlar shuncha miqdorda tovar 
                                                             
27
 Additivlik (lat), obyektning miqdor xossasi: uni qanday bo‗lishdan qat‘iy nazar, bir necha bo‗laklarga bo‗lganda, 
shu bo‗laklar qiymatlari yig‘indisiga teng bo‗ladi. Masalan, A ning hajmi uning bo‗laklari hajmlarining yig‘indisiga 
teng. 




185 
 
sotib  olmaydilar  va  natijada  baho  pasayadi.  Agar  baho  muvozanat 
bahodan past bo‗lsa, unda xaridorlar sotib olishni xohlaydigan hajmdagi 
tovarni sotish sotuvchilar uchun foydasi yo‗q va natijada baho pasayadi. 
Bu jarayon sotish bahosi muvozanat bahoga teng bo‗lganda tugallanadi. 
Avval  ko‗rib  chiqqanimizdek,  bozor  qiymati  me‘yorli  foydalilik  va 
Me‘yorli xarajatlar bilan aniqlanadi. 
Demak, D talab egri chizig‗i teskari nishablikka ega, negaki, baho 
oshib  borishi  bilan  odatda,  tovarga  bo‗lgan  talab  kamayadi.  Lekin 
qanday  darajada  kamayadi?  A.Marshall  bu  savolga  javob  berish  uchun 
baho  bo‗yicha  talab  elastikligi  tushunchasini  kiritadi.  Baho  bo‗yicha 
talab  elastikligi  (TE) baho  muayyan darajada  pasayganda, talab qanday 
miqdorda o‗sishini yoki baho muayyan darajada oshganda talab qanday 
miqdorda pasayishini ifodalaydi. Agar baho 1 % ga pasayganda sotish 1 
% ga oshsa, TE=2,5 bo‗ladi, agar bahoning 1 % ga pasayishi sotishni 2,5 
% oshirsa, TE=1 bo‗ladi va hokazo. 
Agar  talab  egri  chizig‗ining  muayyan  bir  uchastkasida  TE=1 
bo‗lsa,  unda  ushbu  uchastkada  bahoning  hech  qanaqa  o‗zgirishi 
mazkur  tovarni  sotishga  ta‘sir  ko‗rsatmaydi.  Agar  shu  uchastkada 
TE<1  bo‗lsa,  unda  sotish  miqdorining  ancha  kamayib  ketishidan 
qo‗rqmasdan  bahoni  pasaytirish  mumkin,  agar  TE>1  bo‗lsa,  unda 
bahoning  bir  oz  pasayishi  sotish  miqdorini  ancha  ko‗paytirishi 
mumkin.  Boshqacha  aytganda,  talab  noelastik  bo‗lganda  foyda 
bahoning o‗sishi hisobiga ko‗payishi mumkin, talab elastikligi paytida 
esa bahoni pasaytirish hisobiga foydani oshirish mumkin. 
Talabning  elastikligi  iste‘moldagi  tovarlarning  bir-birlarining 
o‗rnini  osongina  bosa  olishiga  bog‗liq.  Shuning  uchun  ommaviy 
iste‘mol tovarlariga bo‗lgan talab kam elastik bo‗ladi. 
Ammo  bu  bilan  talab  va  taklif  qonuning  tahlili  tugashi  mumkin 
emas,  negaki,  talab  va  taklifga  vaqt  tushunchasi  ham  o‗z  ta‘sirini 
ko‗rsatadi  va  shu  bois  uni  tahlil  qilish  taqozo  etiladi.  Tekshirilayotgan 
davr  qancha  qisqa  bo‗lsa,  talabning  qiymatga  bo‗lgan  ta‘siri  shuncha 
kuchli  bo‗ladi,  bu  davr  qancha  uzoq  bo‗lsa,  ishlab  chiqarish 
xarajatlarining qiymatga bo‗lgan ta‘siri shuncha kuchayib boradi. 
Shu  sababli  A.Marshall 

Download 4,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   133   134   135   136   137   138   139   140   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish