O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti

«Budjet 

tizimi to’g’risida»

gi  va 

«Davlat Budjeti g’azna ijrosi to’g’risida»

gi  qonunlarning 

deyarli  barcha  me’yorlarini  hamda  budjet  jarayonining  alohida  masalalarini  tar-

tibga  soluvchi  oltita  qonun,  Prezidentimizning  farmon  va  qarorlari,  Hukumat 

qarorlari va idoralararo jami 50 dan ortiq me’yoriy-huquqiy hujjatlarini o’z ichiga 

qamrab  olgan hamda  unda turli qonunosti  hujjatlarida nazarda tutilgan  me’yor  va 

---

 

 

56 

      

 

qoidalar 

tizimlashtirib, 

muvofiqlashtirilgan, 

budjet 

qonunchiligida 

foydalaniladigan aniq tushunchalarga ta’riflar berilgan.  

Shuningdek, Budjet jarayoniga yangi usullar va dastaklarni joriy etish, hamda 

xalqaro standartlar va me’yorlarni moslashtirish uchun asos yaratilgan.  

Ta’kidlash  lozimki,  O’zbekiston  Respublikasining  Budjet  kodeksi  qabul 

qilinishi  munosabati  bilan,  2014-yil  1-yanvardan  boshlab  O’zbekiston 

Respublikasining 

«Budjet  tizimi  to’g’risida»

gi  va 

«Davlat  Budjetining  g’azna 

ijrosi to’g’risida»

gi Qonulari o’z kuchini yo’qotgan deb topilgan bo’lsa, 

«Mahalliy 

davlat  hokimiyati  to’g’risida»

gi, 

«Xorijdan  mablag’  jalb  qilish  to’g’risida»

gi  va 

«Buxgalteriya  hisobi  to’g’risida»

gi  Qonun  hujjatlariga  tegishli  o’zgartish  va 

qo’shimchalar kiritildi.  

O’zbekiston  Respublikasining  Budjet  kodeksi  tarkibiy  tuzilishi  6-rasmda 

ko’rsatilganidek, 2 qism, 9 ta bo’lim, 28 ta bob va 192 ta moddadan iborat.  

O’zbekiston  Respublikasining  Budjet  kodeksining  umumiy  qismi  5  ta 

bo’lim(I-V  bo’limlar),  15  ta  bob  (1-15  boblar), 82 ta  modda (1-82  moddalar)dan 

iborat bo’lsa, Budjet kodeksining maxsus qismi esa 4 ta bo’lim (IV-IX bo’limlar), 

13 bob (16-28 boblar), 110 modda(83-192 moddalar)dan iborat. 

O’zbekiston  Respublikasi  Budjet  kodeksining  ahamiyati  va  afzalliklari 

borasida  kengroq  to’xtaladigan  bo’lsak,  unda  aks  etgan  quyidagi  asosiy 

yo’nalishlarni alohida qayd etish maqsadga muvofiqdir:  



 

O’zbekiston  Respublikasi  Budjet  kodeksida  budjet  tizimini  boshqarish 

asoslarini tartibga solish, uning tushunchalari va tuzilish tamoyillari, budjet tasnifi 

tuzilmasi,  tarkibi  va  qo’llash  tamoyillari  belgilangan.  Ta’kidlash  joizki,  ilgari 

«Budjet  tizimi  to’g’risida»

gi  Qonunda  22  ta  asosiy  tushunchaga  ta’rif  berilgan 

bo’lsa,  kodeksda  budjet  tizimi  bilan  bog’liq  tushunchalar  ro’yxati  kengaytirilib, 

budjet tizimi bilan bog’liq 39 ta tushunchaga ta’rif berilgan.  

Shuningdek,  kodeksda  budjet  tizimida  qo’llaniladigan  ba’zi  iqtisodiy  atama 

va  tushunchalar  bugungi  kungacha  amalda  bo’lgan  qonunlar  va  qonunosti 

---

 

 

57 

      

 

hujjatlarida  ifodalanganidan  farqli  ravishda,  yangi  talqinda  ta’riflangan  va  tasnif-

langan. 



 

Budjet  Kodeksida 

«Budjet  tizimi  to’g’risida»

gi  Qonunda  ko’rsatilgan 

Budjet tizimining 7 ta : 



 

budjet  tasnifi  tizimi,  hisob-budjet  hujjatlari  va  budjet  jarayoni 

tuzilishining yagonaligi;  



 

budjet  tuzilishining  O’zbekiston  Respublikasi  ma’muriy-hududiy 

tuzilishiga muvofiqligi;  



 

turli  darajadagi  budjetlarning  o’zaro  bog’liqligi;  davlat  budjeti  ba-

lansliligi;  



 

davlat daromadlarini aniq manbalar bo’yicha va xarajatlarini yo’nalishlari 

(moddalari) bo’yicha rejalashtirish;  



 

davlat 

budjeti 

xarajatlarini 

budjetdan 

ajratiladigan 

tasdiqlangan 

mablag’lar  doirasida  va  xarajatlar  smetalarida  ko’rsatilgan  maqsadlarda  amalga 

oshirish;  



 

barcha  darajadagi  budjetlarning  mustaqilligi)  asosiy  tamoyillari  qatoriga 

budjet  mablag’larining  manzilli  va  maqsadli  sarflanishi,  budjet  mablag’lari 

sarflanishining  natijaviyligi  va  samaradorligi,  g’aznaning  yagonaligi,  javobgarlik, 

ochiq-oydinlik  (oshkoralik)  kabi  budjet  tizimining  qo’shimcha  tamoyillari 

kiritilgan. 



 

Shunisi  ahamiyatliki,  ilgari