O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

Jilolangan shlifda mineralning nur qaytarish darajasi (R)ni aniqlash uchun quyidagicha ish bajariladi:

• 
  shlif yuzasida tekshirilayotgan mineral bilan, etalon sifatida qabul qilingan mineral, bir ko‘rish maydonchasida uchragan joy qidirib topiladi va ulardan qaysi biri yorug‘roq yoki qorong‘iroqligi aniqlanadi.
  

(Etalon sifatida ko‘pincha galenit yoki sfalerit tanlanadi. Galenit R=43% bo‘lgan oq rang etaloni, sfalerit esa R=18% ko‘rsatkichli kulrang etalon hisoblanadi).

• 
  Agar mineral aniqlanayotgan shlifda etalon minerallar yoki nur qaytarish darajasi etalonga yaqin aniqlangan minerallar yo‘q bo‘lsa, tekshirilayotgan shlifning va ichida etalon mineral bo‘lgan shlifning bir cheti silliqlanadi. Keyin ularni yonma-yon birgalikda press yordamida plastinkaga joylashtirib, birgalikda solishtirib ko‘riladi.
  
• 
  Rangli va kuchsiz ranglangan minerallarning nur qaytarish darajasini aniqlashda monoxromatik(sariq, zarg‘aldoq yoki yashil) yorug‘likdan foydalanish yaxshiroqdir. Bunda yorug‘lik filtrlari mikroskop okulyari ustiga joylashtiriladi. Natijada solishtirilayotgan minerallar bir xil sharoitda bo‘ladi va ularning nur qaytarish darajalarini aniqlash osonlashadi. Bunday holatda filtrni tanlash katta ahamiyat kasb etadi:
  

- agar qaytgan nurda qizil rang ko‘p bo‘lsa (masalan: oltin, mis, bornit va h.k.), aniqlashda qizil filtrdan foydalanish zarur, chunki bu minerallar uchun qizil nurda eng yuqori qaytarish darajasi kuzatiladi. Yashil yoki ko‘k rangli filtrlarda bu minerallarning qaytarish darajasi eng past bo‘ladi;

- agar mineraldan qaytgan nurlarda ko‘k rang ko‘proq bo‘lsa, maksimal darajadagi nur qaytarish ko‘k va yashil filtrlarda kuzatiladi, minimal darajadagisi esa qizil filtr bilan kuzatiladi.

Minerallarning nur qaytarish darajasi (R)ni aniqlash uchun maxsus solishtiruvchi mikroskoplar mavjud. Bunday mikroskoplar yordamida minerallarning nur qaytarish darajasini etalonlar bilan solishtirish mumkin.