|
IV-BOB. TASHKILIY VA INNOVATSION O„ZGARTIRISHLAR
SHAROITIDA TASHKILIY XULQ
48
-
xodimlarning mehnat unumdorligini oshirish;
-
yangi mahsulotlar ishlab chiqarishni o‗zlashtirish;
-
kompaniyaning bozordagi ulushini ko‗paytirish va shu kabilar.
Tashkilotning moslashuv qobiliyatini yaxshilash uchun ko‗pincha yangi
texnologiyalarni va ish usullarini ishlab chiqadilar, tashkiliy tuzilmani qayta
quradilar. Buning uchun aksariyat hollarda ishga solinayotgan vaqtinchalik yoki
egiluvchan
tuzilmalar tashkilotga yangilikni tezda o‗zlashtirish imkonini beradi,
yangi usullarga o‗tishni tezlashtiradi, qarorlar qabul qilishda xodimlarning bemalol
qatnashuviga ko‗maklashadi, yangi etakchilarning yuzaga chiqishi uchun sharoit
yaratadi.
Ana shularning hammasi xodimlarning shaxsiy fe‘l-atvorini o‗zgartirishni,
ya‘ni uni yangi sharoitga monand holga keltirishni talab qiladi. SHunga muvofiq
xodimlarning mavqeini, ularning mas‘uliyatini o‗zgartirish choralari ko‗rilishi
lozim bo‗ladi.
Tashkilotlarda amalga oshirilayotgan innovatsion o‗zgartirishlarning ba‘zi
bir o‗ziga xos xususiyatlari bor, ular haqiqiy innovatsiya faoliyatining xususiyatlari
tufayli paydo bo‗lgan tashkiliy o‗zgartirishlarni o‗z ichiga oladi.
Shu munosabat bilan innovatsiyaning o‗zi nimaligini tushunib olmoq kerak.
Birinchisi – innovatsiyani ayni yangilik deb hisoblaydilar. Ikkinchisi – innovatsiya
degani yangi mahsulot, texnologiyani yaratish jarayoni deb o‗ylaydilar. Uchinchisi
– innovatsiya sifat jihatidan avvalgilaridan farq qiluvchi yangi mahsulotlar,
yondashuvlarni ishlab chiqarishga joriy etishdir. Bizningcha, innovatsiyalarni har
tomonlama mukammal idrok etish uzviy jarayon bo‗lib, u dastlabki g‗oyani,
investitsiyalarni, ITTKI(ilmiy-tadqiqot, tajriba-konstruktorlik ishlanmalari)ni,
mahsulotning tajriba namunasi yaratilishini va ko‗plab ishlab chiqarilishini o‗z
ichiga oladigan bosqichlardan iborat izchil jarayondir. SHu sababli innovatsiya
ta‘rifiga tashkilotlarning innovatsion faoliyati maqsadini ham, uni amalga oshirish
jarayonini ham, shuningdek, olinadigan natijani ham kiritishni taklif qilamiz.
Bundan tashqari, joriy etilayotgan yangilik sanoatda qo‗llash uchun qulay bo‗lishi,
ko‗p martalab foydalanishga yaroqli bo‗lishi lozim, deb hisoblaymiz. Ana shularni
49
e‘tiborga olib, tashkilotlardagi innovatsiyalarni muayyan iqtisodiy, texnikaviy,
ijtimoiy, ekologik, bozorboplik va o‗zga samaralarni olish maqsadida texnik-
texnologik, tashkiliy-boshqaruv, ishlab chiqarish va ijtimoiy ahamiyatga ega
bo‗lgan yangiliklarni ishlab chiqish, joriy etish, amalda qo‗llash va
ommalashtirishdan iborat mukammal jarayon, deb ta‘riflashni taklif etamiz.
Keyingi yillarda innovatsiya faoliyati turli sanoat tarmoqlari va ayrim
korxonalar rivojlanishi va raqobatbardoshligining eng muhim zarurati va hatto
shartiga aylanayotganligini ta‘kidlab o‗tish o‗rinlidir.
Tashkilotlarda innovatsiyalarni joriy etish va ulardan foydalanish ishlarida
innovatsiya faoliyati degan yangi atama vujudga keldi. Uni innovatsiyalarni
yaratish, ulardan foydalanish va ularni ommalashtirish borasida tabiiy-iqlim va
boshqa sharoitlarga chidamli bo‗lgan yagona texnologiya jarayoniga birlashuvchi
aniq maqsadni ko‗zlaydigan, ko‗p sohali tavakkalchilik faoliyati deb atasa bo‗ladi.
Innovatsiya faoliyatini amalga oshiruvchi kishilar alohida xislatlar sohibi
bo‗lishlari, chunonchi:
-
ishga ijodiy yondashadigan;
-
maqsad yo‗lida fidokor, dadil va qat‘iyatli;
-
o‗z tarmog‗i, tashkiloti xususiyatlarining yaxshi bilimdoni bo‗lishlari
shart.
Bundan tashqari, ishning buyruqbozlik shakli innovatsiyalarni joriy etishga
mos keladi.
Innovatsiya tarafdorlari bu jarayonni ijobiy va hatto manfaatli ish deb
biladilar. Birinchidan, insonning ijodkorlikka intilish xususiyatini eslamoq kerak.
Odatda xodim ijodiy jarayonda bo‗lishni yoqtiradi. Ayni innovatsiya davrida,
ayniqsa korxona rahbariyati barcha pog‗onalarda va tashkilotning barcha
bo‗linmalarida turli tajribalar o‗tkazilishini qo‗llab-quvvatlab, unga ko‗mak
beradigan va novatorlik g‗oyalarini amalga oshirish imkoniyati mavjud bo‗lgan
sharoitda har bir kishi o‗zining yangi g‗oyalarini ruyobga chiqarishga intiladi. O‗z
kasbi va lavozimini ko‗tarish imkoniyati paydo bo‗lganida xodimlar
innovatsiyalarni ayniqsa ma‘qul ko‗radilar, chunki shunda xodimning o‗z ijodiy,
50
tashkilotchilik va boshqa qobiliyatlarini namoyon etish imkoniyati vujudga keladi.
Yondosh kasblarni egallash, turli to‗siqlarni engib o‗tish, har xil ish turlari
o‗rtasidagi ―chegalarni yo‗qotish‖, yangi tajribalarni o‗rganish, o‗zining bilim
saviyasini oshirish, yangi texnologiyalarni o‗zlashtirish kabilar tufayli kasb-kor
sohasida o‗sishga erishish mumkin bo‗ladi. Nihoyat, innovatsiyalar natijasida ham
moddiy, ham ma‘naviy mukofotlarga ega bo‗lish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
