O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti sanjar Sobirjonov

sensorikasi 
(sezgisi)  yaxshi  rivojlangan 
sotsiotiplar  etkazib  turuvchi  roliga  ko‗proq  ehtimoliy  talabgorlardir.    Bunda 
etkazib  turuvchining  nafis  estetik  did  va  mohir  qo‗llar  egasi  bo‗lishi  nihoyatda 
muhimdir. 
Shuningdek,  quyidagilarni  qayd  etish  joizki,  ijtimoiy  tahlil  amaliyoti 
jamoalar  va  sotsiumlar  rivojida  ikki  bir-biriga  zid  yo‗lning  borligini  tasdiqlovchi 
ko‗plab dalillarga ega. Ya‘ni barqaror rivojlanish – harakat va hodisalarning ravon, 
birin-ketin  kechishi  hamda  sakrashga  o‗xshash  rivojlanish  –  birdan  jadallashib, 
shuningdek, susayib turishi.  
Sotsionik  tiplarning  yarmisi  masalani  barqaror  usullar  bilan  echishga 
moyillik  bildiradilar.  Bunday  tiplar  sozlangan  jarayonlarga  yo‗naltirilgandir. 
Ularning  yutug‗i  o‗zini-o‗zi  tashkillashtirish,  barqarorlashtirish,  birlashtirish, 
diqqatni  bir  xillikka  jamlash  va  farqlarni  pisand  qilmaslik  kabi  yaqqol  ko‗ringan 

---

232 
 
moyilliklardir.  Bunday  jamoada  norasmiy  rollar  taqsimoti  oson,  tabiiy  ravishda 
kechadi.  Rivojlanish  va  masalalarni  hal  etishning o‗z  xususiyatiga ko‗ra  qarama-
qarshi ssenariyalarini namoyon etgan boshqa jamoa: bir ilgarilab ketishi, bir orqada 
qolishi,  sakrashlar  va  og‗ishlari  bilan  ko‗pincha  zigzagsimon  xulqni  namoyish 
etadi.  Boshqacha  qilib  aytganda,  u  beqarorlik  ko‗rsatadi.  Biroq,  bu  avvalgisiga 
nisbatan  yomon  degani  emas,  shunchaki,  u  boshqa  ijtimoiy  topshiriqqa  ega. 
Tezlashgan-sustlashgan jamoa aniq-izlanish xususiyatiga ega. Unda jarayon yaxshi 
sozlanmagan, lekin barcha kuch natijaga erishishga sarflangan. 
Ishga  layoqatli  tashabbuskor  mehnat  jamoasini  yaratish  uchun  quyidagilar 
maqsadga muvofiqdir: 
-
 
favqulodda qobiliyatli ishchilarni izlash; 
-
 
ko‗tarinkilik ruhini bag‗ishlash; 
-
 
shaxsiy ibrat ko‗rsatib, ortidan kishilarni ergashtirish; 
-
 
topshiriq berib, harakatlar erkinligiga izn berish; 
-
 
xodimlarning o‗sishi uchun vaqt va mablag‗lar ajratish. 
Bunda  bir  ijtimoiy  doiraga  mansub,  turmush  darajasi  va  oilaviy  sharoiti 
taxminan  bir  xil  bo‗lgan  a‘zolardan  iborat  jamoalarni  tarkib  toptirish  maqsadga 
muvofiqdir. 
Shuni ham qayd etish kerakki, o‗zaro jipslashgan jamoa raqobatchilik emas, 
balki xodimlarning bir-birlari bilan bahamjihatligiga tayanadi. Agar ishchilar bilan 
o‗z  vaqtida  ish  muloqotiga  oid  treninglar  o‗tkazib  turilsa,  kelishuvning 
kommunkativ  mexanizmlarini  tezlashtirish  mumkin.  Kooperatsiya  aloqalarining 
bo‗linmalar  ichi  hamda  bo‗linmalararo  sozlanishi  foydali  sanaladi.  Norasmiy 
rollarning  to‗g‗ri  taqsimoti  hukmronlik  uchun  kurashni  bartaraf  etib, 
kelishmovchiliklarning  oldini  oladi.  Bu  esa  etuk  jamiyatda  yuksak  qadr  topgan 
korporativ  (espritdecorps)  ruhni  hosil  qilishga  imkon  yaratadi.  Oxir-oqibatda, 
aynan  shular  firmaning  imijini  belgilaydi.  Shunday  qilib,  maqbul  ruhiy  muhit 
bunyod  etiladiki,  unga  ―insoniy  munosabat‖  nazariyasining  tarafdorlari  tashkilot 
muvaffaqiyatining bosh omili sifatida umid bog‗laydilar. 
 

---

233