Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Investitsion loyihani oqlash muddati – joriy foydalar yigʻindisini investitsiya qiymatiga teng boʻlishini ta’minlovchi minimal vaqt oraligʻi. Investitsiyalash – asosiy kapitalni toʻldirish va oʻstirish uchun

kapital qoʻyish jarayoni.

Investitsiyani ichki oqlash normasi – investision loyiha samaradorligi koʻrsatkichi. Investisiyani (minus bilan olingan) qiymati bilan kelajakda olinadigan sof foydaning diskontirlangan qiymati yigʻindisini nolga aylantiruvchi ichki qaytim normasi:

NPV  - I 

R₁ - C_{1 }

R ₂ - C₂

 ...

R _T - C_{T  0}

1  IRR

(1 IRR)²

(1 IRR)^T

Inglizcha autsion – bunda stavka pastdan yuqoriga tovar sotilgunga qadar oshib boradi, tovar taklif qilingan maksimal narxda sotiladi.

Inson kapitali nazariyasi – inson kapitaliga investisiya qoʻyish natijasida ish haqining har xil darajada boʻlishi sabablarini tushuntirib beruvchi nazariya.

Inson kapitaliga investisiya (human capital investment) – insonning qobiliyatini, malakasini, ishchining mehnat unumdorligini oshirishga olib keladigan har qanday harakat (shu bilan birga bilim olishiga, sogʻligʻini tiklashga sarflar).

Institutlar – iqtisodiy subyektlar harakatini cheklovchi, ularning oʻzaro munosabatlarini tartibga soluvchi me’yorlar, qoidalar hamda ushbu me’yor va qoidalarni bajarilishini nazorat qilish mexanizmlari.

Iste’molchi ortiqchaligi (yutugʻi) – iste’molchi tovarlar uchun toʻlashi mumkin boʻlgan narxlar bilan tovarlarga bozorda haqiqiy toʻlangan narxlar ayirmalarining yigʻindisi.

Ish haqi (wage rate) – foydalanilgan mehnat uchun berilgan pul miqdori yoki narx.

Ishlab chiqarish (product) - ishlab chiqarish omillaridan foydalangan holda mahsulot yaratish jarayonini yoki ishlab chiqarish omillarini tayyor mahsulotga aylantirish jarayoni.

Ishlab chiqarish imkoniyatlari chizigʻi – mavjud boʻlgan ishlab chiqarish resurslaridan toʻliq va samarali foydalanish orqali ishlab chiqariladigan tovarlar kombinasiyasini ifodalovchi chiziq.

Ishlab chiqarish imkoniyatlari chizigʻi – mavjud texnologiyada kapital va mehnatdan toʻliq foydalangan holda ikkita tovar kombinasiyalarini maksimal darajada ishlab chiqarishni ifodalaydigan chiziq.

Ishlab chiqarish omillari cheklangan boʻlib, ularga mehnat (labour), kapital (sapital), materiallar (xom ashyo, butlovchi qismlar, elektr energiyasi, gaz, suv va hokazo), er (land).

Ishlab chiqarish funksiyasi – ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori bilan shu mahsulotni ishlab chiqarishdagi sarflangan ishlab chiqarish omillari miqdori oʻrtasidagi bogʻliqlikni ifodalovchi funksiya.

Ishlab chiqarish shartnomalari chizigʻi – resurslarni Pareto samarali joylashtirish chizigʻi boʻlib, bunda quyidagi shart bajariladi:

Ishlab chiqaruvchi muvozanati yoki maksimal mahsulot ishlab chiqarish uchun optimal sarflanadigan mehnat va kapital miqdorini aniqlash sharti - ishlab chiqarishning shuday holatiki bunda har qanday omil uchun sarflangan bir birlik pul miqdori bir xil miqdordagi mahsulot ishlab chiqarishni ta’minlaydi.

Ishlab chiqaruvchi ortiqchaligi (yutugʻi) – tovarlarnig haqiqiy narxlaridan chekli (bir birlik qoʻshimcha tovar ishlab chiqarishga ketgan) xarajatlarni ayirmalari yigʻindisiga teng.

Ishchining nafliligini maksimallashtirish sharti (utility maximization rule) – boʻsh vaqtni daromad bilan chekli almashtirish

normasini ish haqiga tengligi

MRS _HR  W _.

Kapital – uzoq muddatli oraliqda mahsulot ishlab chiqarish uchun foydalaniladigan resurs.

Kapitalni mehnat bilan chekli texnologik almashtirish normasi ikkala ishlab chiqariladigan A va V tovarlar uchun bir xil boʻlib, ular mehnat narxini kapital narxi nisbatiga teng.

Kasaba uyushmasi - bu ishchilar uyushmasi boʻlib, u oʻzining a’zolari nomidan va koʻrsatmasiga koʻra tadbirkorlar bilan muzokara olib borish huquqiga ega tashkilot.

Kvazioptimum – Pareto-samarali hajmida tovar ishlab chiqarish mumkin boʻlmaganda ishlab chiqarish mumkin boʻlgan variantlardan eng yaxshisini tanlash (optimalga yaqin).

Koldora-Xiks mezoni – turmush farovonligi mezoni boʻlib, unga koʻra yutganlar oʻz yutugʻini boy berganlarning yoʻqotishidan yuqori deb narxlasa.

Kooperativ oʻyin – oʻyinda bir neta oʻyinchilar oʻzaro kelishib,

birgalikda oʻynaydi (iqtisodiyotda kooperativ oʻyinga misol sifatida karterni qarash mumkin).


n
Kurno muvozanati – duopolik bozorda har bir firma mustaqil ravishda shunday optimal ishlab chiqarish hajmini tanlaydiki ushbu mahsulot hajmi ikkinchi firmani qanoatlantiradi. Kurno muvozanati firmalarning aks ta’sir qiluvchi funksiyalari grafiklarining kesishish nuqtasida vujudga keladi.