Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

10.6-rasm. Ishlab chiqarish omillari eng maqbul oʻrin almashganda ishlab chiqarish funksiyasining oʻzgarish tavsifi.

ikkala omillar hisobiga (V nuqtada) yuz beradi. Odatda bunday holat uchramaydi, biroq bir qator holatlarda firmaning ishlab chiqarish jarayoniga oqilona yondashishini ta’minlaydi. Masalan, yoʻl yoki koʻprik ustidagi telefon-avtomatga avtomatik ravishda yoki texnik- xodimlar yordamida xizmat koʻrsatilishi mumkin. Boshqa misol, musiqa asboblarini ishlab chiqarish toʻla avtomatlashgan mashinalarda yoki yuqori malakalari mutaxassislar mehnati bilan amalga oshadi. 10.7-rasm mutlaqo teskari holatni — omillar tarkibi oʻzgarmagan holdagi ishlab chiqarish funksiyasini koʻrsatadi. Bu holatda bir omilni boshqa omil bilan almashtirish mumkin emas (iloji yoʻq). Mahsulot ishlab chiqarishning har bir ma’lum hajmi mehnat va kapitalning ma’lum nisbatda oʻzaro bogʻliqligini talab qiladi. Ishlab chiqarishni oʻstirish uchun mehnat va kapital sarflarini ma’lum nisbatda koʻpaytirish zarur. Natijada, 10.7-rasmda izokvantlar toʻgʻri burchak shakliga ega boʻladilar. Bunday funksiya uchun betondan qilingan sayrgoh yoʻlakchalarini pnevmatik bolgʻalar yordamida ta’mirlash misol boʻla

oladi. Ikkita ishchi va bitta bolgʻani yoki ikkita bolgʻa va bitta ishchining ishlashi bilan mehnat unumdorligi oʻsmaydi. Boshqa misol

— taksi xizmatiga, kundalik sharoitda bir haydovchi va bir mashina kerak.

10.7-rasmda A,V va S nuqtalari kiritilgan omillarning texnik jihatdan oʻzaro samarali bogʻlanishini koʻrsatadi. Masalan, Q hajmdagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun A nuqtada L miqdorda mehnat va K miqdorda kapital foydalaniladi. Agar K,da kapital oʻzgarmas boʻlsa mehnat sarflarining koʻpayishi mahsulot ishlab chiqarish hajmini oʻzgartirmaydi.