O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Yozilgan ma’lumotlarni ko’rish formatida tasvirlash 
Bu  qadamda  biz  sistama  ma’lumotlarini  ko’rsatishga  tayyor  bo’lamiz.  Bu 
maqsad  uchun  foydalaniladigan  Belgilar  2-17  chizmada  ko’rsatilgan  to’plamdan 
tanlanadi. Biz 1-ifodalangan ma’lumotdan boshlaymiz. Narxlar bo’limidagi Hisobchi 
email orqali xaridor talabnomasini qabul qiladi va 4 nusxada narxlar talabnomasini 
tayyorlaydi. 
2-18  chizma  qanday  qilib  ma’lumot  ko’rsatilishini  ta’minlaydi.  Xaridor 
buyurtmachi  ammo  u  sistema  qismi  emas.  Oval  shakl  diagrammalashtirilayotgan 
sistemadan  ajaratiladigan  hudud  va  ma’lumotlar  manbasini  tekshirishda 
foydalaniladi.  Narxlar  bo’limiga  kirayotgan  Hujjat  belgilari  xaridor  talabnomasini 
aniqlashtiladi  va  nomlaydi.  Buket  shaklidagi  belgi  qo’l  jarayonini  ifodalaydi.  Bu 
holatda  narxlar  bo’limidagi  hisobchi  narxlar  talabnomasining  4  nusxasini 
tayyorlaydi. Hisobchi emas balki uning topshirigi ko’rsatilishini eslab qoling. Narsalr 
o’rtasidagi chiziqlar voqealar ketma-ketligi va diagramma yo’nalishini ko’rsatadi. 
2.  hisobchi  xaridor  talabnomasining  1-nusxasini  ma’qullash  uchun  kredit 
bo’limiga jo’natdi. Qolgan 3 nusxasi va haqiqiy talabnoma vqtinchalik kredit bo’limi 
maqullagungacha saqlanadi. 
3.  kredit  bo’ilmi  hisobchisi  krdit  bo’limida  saqlanadigan  yozuvlar  orasiga 
xaridorning talabnomasini saqlap qo’yadi. 
Bu shaklga 2 ta yangi belgilar kiritiladi. Birinchi, yuqori qismi pastga qaragan 
uchburchak belgisi 2-omilda nazarda tutligan vaqtinchalik ma’lumotni ifodalaydi. Bu 
hujjat qog’ozlarining harakat fayllari masalan: parta yoki stoldagi tortma. Shunday 
fayllar maxsus talabnomaga ko’ra rejalashtiriladi. Foydalanilgan fayllar sistemasini 
aniqlash  uchun  fayl  belgilari  N  raqamli,  C  xronologik  va  A  alifbo  tartibida 
joylashtiriladi.  Ikkinchi,  parallelogram  shakli  3-omilda  nazarda  tutilgan  kredit 
yozuvlarini  ko’rsatadi.  Bu  shakl  buxgalteriya  ma’lumotlarining  ko’pchilik  turlarini 
ko’rsatish uchun foydalaniladi, masalan, jurnallar, subsidiya daftari, asosiy daftar va 
yuk qog’ozlari. 
Bu  asoslarniyaratib  bo’lib,  qolgan  ma’lumotlarni  ko’rsatish  uchun 
diagrammani to’ldiramiz. 
4.Narxlar hisobchisi ma’qullangan kreditni qabul qilgandan so’ng, u 1-nusxani 
va bo’limga xaridor talabnomasini saqlab qo’yadi. 
5. Ombor hisobchisi mahsulotlarni yig’adi, mol-mulk hujjarlarida o’tkazmalarni 
qady qiladi va mahsulotlarni va 2-nusxani yuklash bo’limiga jo’natadi. 

---

6. Yuklash  bo’limi  2-nusxani  va  mahsulotlarni  qabul  qiladi,  2-nusxani 
jo’natmalarga  qo’shadi  va  mahsulotlarni  xaridorlar  uchun  yuklaydi.  Va  nihoyat, 
hisobchi 3-va 4-nusxalarni yuklash bo’limiga yig’ib qo’yadi. 
To’ldirilgan diagramma 2-20 chizmada ko’rsatilgan. A nomli aylanma belgiga 
e’tibor  bering.  Bu  diagramma  belgilari  o’rnida  keluvchi  bog’lovchi  agar  shunday 
bo’lmasa  bu  qismda  tatibsizlikka  sabab  bo’lardi.  Bu  misolda  bog’lovchi  narxlar 
bo’limidan  yuklash  bo’limiga  3-va  4-nusxalarning  harakatini  aniqlovchi 
chiziqlarning  o’rniga  keladi.  Chiziqlar  qachonki aniqlikni oshirish kerak bo’lganda 
foydalaniladi. Bog’lovhcining qismlarga ajratib foydalanishi diagrammaning o’qish 
oson bo’lishini ta’nimlaydi. 
4-  va  5-  omillarda  nazarda  tutilgan  mahsulot  va  tovarlar  diagrammada 
ko’rsatilmaydi.  Biroq  Tovarlarni  yig’uvchi  va  nazorat  qiluvchi  2-  nusxa  hujjati 
ko’rsatiladi.  Sistema  diagrammasi  hujjatlar  harakatini  ko’rsatadi  ,  aktivlar 
harakatini emas. 
Va  nihoyat,  ko’rish  aniqligi  uchun  sistema  diagrammalari  yagona  o’tkazma 
jarayonlarini  ko’rsatadi.  Biroq  siz  guruhlardagi  qo’lda  bajariladigan  jarayonlarni 
amalga  oshirirsh  orqali  o’tkazmalarni  xotirada  saqlashingiz  zarur.  Qo’shimcha 
hujjatlar  texnikasini  yaratishdan  oldin,  biz  guruh  jarayoniga  oid  bazi  muhim 
muammolarni tekshirishimiz kerak.