O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti falsafa kafedrasi

Mo-szining mantiqiy ta’limoti 

---

60 
 
Moistchilarning keyingi davrdagi asarlarida  mantiq katta o‘rin  tutdi. Ular 
hukmning  7  usulini  ishlab  chiqdilar  (“Mo-szi”,  syao  syuy  bo‘limi).  Ularning 
ba’zilari  G‘arbiy  Ovro‘po  olimlari  tomonidan  ishlab  chiqilgan  deduktiv  va 
induktiv metodlarga o‘xshaydi. 
Moistchilarning  mantiqiy  asarlarida  Xuey  Shi  va  Gunsun  Lunning 
qarashlari rad etilgan edi. Ular riyoziyot (matematika),  ilmiy tabiatshunoslik  va 
texnika muhandisligi masalalari bilan ham shug‘ullanishga kirishgan edilar. Ular 
bilish  jarayonining  o‘zi  bilan  ham  qiziqishgan.  Ularning  aqidasicha,  “bilish 
vokeylik bilan  hissiy to‘qnashish  vositasida yuz beradi  hamda  his-tuyg‘u orqali 
qabul qilingan tushunchalarni idrok etish yo‘li bilan hosil kilinadi”. 
Eramizdan  oldingi  II  asrda  konfusiychilik  moizmni  orqa  planga  surishga 
muvaffaq bo‘ldi va u o‘z ahamiyatini yo‘qotdi.