O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarni to‘lovga layoqatlilik bo‘yicha 

sinfini aniqlash. 

Koeffitsientlar 

Koefftsent 

Sinf 

Ball  

Max. ball 

Likvidlilik koeffitsienti 

0.49 

4 

2 

5 

Qoplash koeffitsienti 

1.13 

3 

3 

5 

Avtanomiya koeffitsienti 

0.43 

3 

3 

5 

Sof aylanma aktivlarning 

aylanuvchanlik koeffitsienti 

15.98 

1 

5 

5 

TMZlarning aylanuvchanlik 

koeffitsienti 

82.81 

3 

3 

5 

Debitor qarzdorliklarning 

aylanuvchanlik koeffitsienti 

63.01 

4 

2 

5 

Jami 

- 

- 

18 

30 

 

Ballar   

Sinf 

To‘lovga qobilyati xarakteristikasi 

30-25 

1 

Mutloq ishonchli to‘lovga qobilyatli 

25-20 

2 

Oddiy to‘lovga qobilyatli 

20-16 

3 

Past to‘lovga qobilyatli 

16-12 

4 

to‘lovga qobilyatsiz, moliyaviy nobarqaror 

12

5 

Bankrotlikka uchrayotgan korxona 

 

Kreditga layoqatlilikning har bir sinfdagi korxonalarga banklar har xil kredit 

munosabatlari tuza oladilar. 1-sinfga mansub qarz oluvchilarga bank kredit liniyasi 

ochishi,  kontokorrent  hisob  raqami  bo‘yicha  kredit  berishi,  boshqa  qarz 

oluvchilarga  nisbatan  past  foizlarda  ishonchli  kreditlar  berishi,  kreditlar  bo‘yicha 

ta’minganlik talab qilinmasligi mumkin. 

                                                           

7

 

www.agrobank.uz

 

---

2-sinfga  mansub  qarz  oluvchiga  esa  umumiy  asoslarda  va  odatdagi  tartibda, 

ya’ni  majburiyatni  muvofik,  shaklda  ta’minlanishi  (kafolat,  garov,  kafillik) 

sharoitida  kredit  beriladi.  Agar  uning  qo‘shimcha  ko‘rsatkichlari  ijobiy  holda 

bo‘lsa,  unda  unga  imtiyozlar  berilishi  mumkin,  ammo  ishonchli  kreditlar 

berilmaydi.  Agar  qo‘shimcha  ko‘rsatkichlar  bo‘yicha  kamchiliklar  bo‘lsa,  uning 

moliyaviy  ahvoli  nobarqaror  deb  topilishi  va  uni  yaxshilash  uchun  choralar 

ko‘rishni  talab  qilish,  kredit  bo‘yicha  garovni  mustahkamlash,  foiz  stavkalarin 

oshirishi, ssudaning summasini va muddatini cheklash choralarini ko‘rish mumkin. 

Bank  uchun  3-sinfga  mansub  korxonalarni  kreditlash  jiddiy  risklar  bilan 

bog‘liqdir.  Shuning  uchun  ular  kamdan-kam  holatlarda  va  yuqori  turadigan 

korxonalar  kafolati  hamda  mulkni  garovga  qo‘ygan  holatda  eng  yuqori  foizlarda 

kreditlanadilar. 

Agarda  tahlil  bo‘yicha  mijozning  moliyaviy  holatida  qoplash  koeffitsienti 

0,5dan  (kk<0,5)  kichik  bo‘lsa,  likvid  mablag‘lari  juda  kam  bo‘lsa  yoki  umuman 

mavjud  bo‘lmasa  va  uning  o‘z  mablag‘lari  miqdori  ham  kam  bo‘lsa,  u  nolikvid 

balansga  ega  bo‘lgan,  moliyaviy  holati  nochor  korxona  deb  qaraladi  va  uni  4-

sinfga  kiritish  mumkin  va  bunday  korxonalarga  odatda  umuman  kredit 

ajratilmaydi. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---