O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi тоshkent arxitektura qurilish instituti qurilishni boshqarish fakulteti

korxonasining 2010-2012-yillardagi aylanma mablag‘larining aylanishi holati 

tahlili diagrammasi 

Korxona  faoliyat  natijaviyligiga  baho  berishning  asosiy    ko'rsatkichlaridan 

biri rentabellik  ko'rsatkichi hisoblanadi. 

Rentabellik  -  korxona  foydalik  darajasini  xarakterlaydi.  Odatda  uning  bir 

necha  turlari  hisob    kitob  qilinadi.  Bu  bevosita  mulkning  shakli  bo'yicha 

daromadlarning  yuzaga  chiqish  o'rni  yoki  bazasi  bo'yicha,  foydaning  o'zgarishiga 

ta'sir  etuvchi    birliklar  bo'yicha  yoki  mustaqil  birliklar  bo'yicha  aniqlanishi 

mumkin. 

Bozor  iqtisodiyoti  sharoitida  iqtisodiyot  tarmoqlarida  rentabellikning 

quyidagi turlari aniqlanadi

8

: 

1. Ishlab chiqarish xarajtalariga nisbatan rentabellik: 

 

                                           

8 

Hakimov B. , Хo‗jaxonov X. ―Budjet tashkilotlarida iqtisodiy tahlil‖. O‗quv qo‗llanma. T.: 2010

  

 

---

33 

 

2. Asosiy vositalar rentabelligi. 

 

3. Sotish bo‘yicha rentabellik. 

 

4. Oborot aktivlar rentabelligi. 

 

5. Jami mulk rentabelligi. 

 

6. O‘z mablag‘lari rentabelligi. 

 

7. Qarz mablag‘lari rentabelligi. 

 

8. Asosiy vositalar va moddiy oborot mablag‘lari rentabelligi. 

 

2.2.2-jadval  ma‘lumotlaridan  ko‘rinib  turibdiki    zomin  tuman  yo‘l  xo‘jaligi 

pudrat  ta‘mirlash  foydalanish  korxonasida  rentabellik  turlarining  deyarli 

barchasida o‘sish kuzatilmagan. Korxonada umuman  o‘sish kuzatilmagan.  Lekin 

o‘sish  kuzatilmaganligiga  sababi  2010-yilda  rentabelligi  yuqori  bo‘lgan.  2011-

yilga  kelib  esa  korxona  rentabellik  ko‘rsatkichlari  2010-yilga  qaraganda  past 

natijaga  erishilgan.  2012-yilga  kelib  esa  zomin  tuman  yo‘l  xo‘jaligi  pudrat 

ta‘mirlash  foydalanish  korxonasida  rentabellik  ko‘rsatkichlarida  yana  o‘sish 

---

34 

 

kuzatilgan.  Bu  o‘sishga  sabab  qilib  zomin  tuman  yo‘l  xo‘jaligi  pudrat  ta‘mirlash 

foydalanish  korxonasining    o‘zlik  mablag‘lari  manbai  ko‘payganligi  bilan 

izohlashimiz mumkin.