O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 6,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet52/219
Sana18.08.2021
Hajmi6,56 Mb.
#151229
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   219
Bog'liq
budjet tizimi

51  

 

Tashqi manbalar 

  

1  


Davlat qimmatli qog’ozlarini joylashtirishdan tushgan 

mablag’lar  



  

2  


Xalqaro moliyaviy institutlar, tashkilotlar kreditlari  


 

 

84 



      

 

  

3  

Xorijiy davlatlar kreditlari  



  

4  


Boshqa tashqi manbalardan jalb qilinadigan mablag’lar  

 

 



Ko'plab  mamlakatlar  moliyaviy  boshqarish  oshkoraligi  va  hisobdorligini 

oshirish,    ularning  yanada  samarali  bo’lishi  uchun  qo'shimcha  tasnifdan 

foydalaniladi.  Shunga  qaramasdan,  kengaytirilgan  turli  xil  tasniflardan  

ehtiyotkorlik  bilan    foydalanish  lozim  bo’ladi.  Bundan  tashqari,  zarur  axborot  va 

texnik tizimini qurish uchun ko'proq kuch va resurslarini talab qiladi. 

 

Budjet  tasnifi  tizimi  agar  quyidagi  xususiyatlari  uchun  muhimki,  u  o'z 



vaqtida va ishonchli ma'lumotlarni ishlab chiqarish uchun foydali hisoblanadi. 

 

Budjet  amaliyotida  yuz  berayotgan  o’zgarishlar  –  budjet  ijrosining 



g’aznachilik tizimiga o’tilishi, yagona budjet va hisob tizimining ishlab chiqilishi 

yangi budjet tasnifini ishlab chiqish va kiritishni taqozo etdi. 

Masalan,  Moliya  vazirining  buyrug’iga  binoan  2008  yilda  davlat  budjeti  

daromadlari  va  xarajatlarining  yangi  tasnifi  tasdiqlandi,  uni  joriy  etishni  (xalqaro 

maslahatchilarning  tavsiyalariga  binoan  tuzatishlar  kiritilganidan  so’ng)  2010-yil  

1 -yanvardan Toshkent shahrining Bektemir tumanida boshlash rejalashtirildi.  

Yangi tasnifning muhim vazifalari: 

 

budjet  mablag’larining  shaffofligi  va  maqsadli  ishlatilishini 



ta’minlash;  

 

budjetning daromadlar va xarajatlar ko’rsatkichlari tarkibi  



 

budjetning  daromadlar  va  xarajatlar  ko’rsatkichlari  tuzilishi  davlat 

moliyasining  xalqaro  statistikasi  standartlariga  muvofiqligini 

ta’minlash. 

O’zbekiston  Respublikasi  Davlat  budjeti  mablag’lar  manbalari  va  budjet 

darajalari  tasnifi  Davlat  budjetining  g’azna  ijrosiga  o’tilishi  munosabati  bilan 

kiritilgan bo’lib, o’zi bilan mablag’lar manbalari (Davlat budjeti, Davlat maqsadli 



 

 

85 



      

 

jamg’armalari  mablag’lari,  boshqa  budjetdan  tashqari  Davlatning  jamg’armalari, 



grantlar,  kreditlar)ni  O’zbekistonning  ma’muriy-hududiy  tuzilmalari  darajalari 

bo’yicha guruhlanishini namoyon etadi va Davlat budjeti xarajatlarini ularni tashkil 

topish joy (hudud, tuman, shahar)lariga daxl etishga imkon berdi. 

O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirining 2010-yil 20-avgustdagi 65-sonli 

buyrug’i  bilan  (2010-yil  11-oktyabrda  2146-raqami  bilan  ro’yxatga  olingan) 

O’zbekiston  Respublikasi  budjet  tasnifini  qo’llash  bo’yicha  Yo’riqnoma 

tasdiqlandi. Ushbu hujjat milliy budjet tasnifini davlat moliyasi tasnifining xalqaro 

standartlari bilan uyg’unlashtirish maqsadida ishlab chiqilgan bo’lib, 2011 yilning 

1 yanvaridan amalga kiritildi. 

 

 



 

 

 



 

 

Ushbu  hujjatning  afzalliklari  va  muhim  jihatlarini  quyidagi  asosiy 



yo’nalishlar bo’yicha ochib berish mumkin: 

-milliy  budjet  tasnifini  davlat  moliyasi  tasnifining  xalqaro  standartlari  bilan 

uyg’unlashtirilishi; 

 -  budjet  tasnifining  davlat  budjeti  g’azna  ijrosi  buxgalteriya  hisobining 

yagona  hisob  varaqlar  rejasi  bilan  uyg’unlashtirilishi  natijasida  davlat  budjeti 

ijrosi bilan bog’liq ma’lumotlarni takomillashtirilishi (tizimlashtirilishi);  

-  budjet  jarayonining  barcha  ishtirokchilarini  (davlat  budjeti,  budjetdan 

mablag’  oluvchilar,  davlat  maqsadli  va  boshqa  jamg’armalarni)  to’liq  qamrab 

olinishi  natijasida  budjet  tasnifida  davlat  budjeti  ijrosining  yanada  to’liqroq  aks 

ettirish imkonining vujudga kelishi va hokazo.  

 

Xususan, ma'muriy, iqtisodiy va funktsional tasniflash , tasnifning boshqa 



shakllari bilan bir qatordaqo'shimcha ma'lumot taqdim etishi mumkin: 

Ma’lumki, budjet tasnifi Davlat budjeti va davlat maqsadli jamg’armalari 

budjetlaridan mablag’ oluvchi tashkilotlarga qo’llaniladi hamda Davlat 

budjeti va davlat maqsadli jamg’armalari budjetlarini tuzish, ko’rib 

chiqish, qabul qilish va ijro qilish, shuningdek, Davlat budjeti va davlat 

maqsadli jamg’armalari budjetlari ijrosi to’g’risidagi hisobotlarni 

tayyorlash maqsadida foydalaniladi 



 

 

86 



      

 

 



ma'muriy  birlik  , soliq  to'lovchining  yoki oluvchining  geografik  mavqega 

ko'ra tasniflashdavlat savdolari va subsidiyalar; 

 

Davlat o'tkazmalari va subsidiyalar benefitsiarlarining tasniflash; 



 

kreditlar  va  grantlarni  yozish  uchun  foydalaniladigan    tashqi  qarzlar  uchun 

ishlatiladigan moliyalashtirish manbalari tasnifini va hamkasbi mablag'lar. 

Budjetlashtirish  tizimning  bir  turi  sifatida  tushunilishi  mumkin,  ya’ni  “ular 

o`rtasida  munosabatlar  bilan  bog`lanuvchi  tarmoq”.  Budjet  qaror  qabul  qilish 

ma’muriy  xodimlar  harakatini  tashkil  etadi  (ikkala  markaziy  tashkilotda  ham 

boshqaruv  xodimi  yoki  hokim  shtati  va  ma’muriy  agentlik  yo`nalishlarida), 

qonuniy  xodimlar,  tashkillashtirilgan  manfaatli  guruhlar  va  birgalikda  tashkil 

etilgan  manfaatlar,  ya’ni  davlat  ehtiyojlari  va  soliqlar  haqida  davlat  masalasini 

umumiy  tushunish  orqali  namoyon  bo`luvchi  manfaatlardir.  Keltirilgan  hamma 

holatlar  va  budjetlashtirishni  anglab  yetish  o`zaro  munosabatlarni  tushnishni 

bildiradi. Bunday tushunish umumiy tizimlar jihatidan o`ylash orqali a’lo darajada 

erishiladi. 

 

  Umumiy  ijtimoiy  tizim  shaxslar,  ijro  etilgan  normalar  va  ushbu  elementlar 



o`rtasidagi  munosabatlar  tomonidan  tashkil  etilgan  tashkilotlar,  shaxslar  va 

qiymatliklarni ifodalaydi. Tizim  turli  qismlar  orqali  qabul  qilinuvchi  xabarlarning 

ko`pgina  qismlarini  tashkil  etgan  alohida  tarmoq  sifatida  tushuniladi.  Tizim 

elementlarining  natijalari  va  o`zaro  ta’sir  tizimi  ishlab  chiqarish  uchun  bir  biriga 

ta’sir  ko`rsatadi,  huddi  shu  yo`nalishdagi  natijalar  orqali  turli  xil  yo`nalishlar 

shaklida  bo`lishi  mumkin.  Budjet  tizimlari  siyosiy  qatnashchilar,  iqtisodiy  va 

ijtimoiy nazariyalar, bir qancha institutsional tuzilmalar va raqobatchi normalar va 

qiymatlarni  o`z  ichiga  oladi,  faqatgina  budjet  hujjatlarini  o`rganishdan  bevosita 

ochiq  bo`lmagan  shakldagi  mahsulot  ishlab  chiqaruvchilarning  hammasini  o`z 

ichiga oladi. 




Download 6,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish