MGMMiraje mexmonxonalarining biri foyesidan o’tayotib quyidagilarni qayd etadi:
“Bu juda ajoyib, barch xilma-xil tillarni men eshitishim mumkin. Bizning
mexmonlarimiz butun jahondan kelishadi, bizning ish joyimizdagi turli-tumanlik aks
ta’sirning muhim ekanligini tushunib olishimizga majbur qiladi. Tompson MGMda
dasturlarni ishlab chiqish muxim ahamiyatga ega ekanligiga ishongan edi, bularning
hammasi “Tashkilotlarda har bir dasturni qo’llash 100 % darajasida amalga
oshirishdir.” Bunday xilma-xillikni mamlakat ichidagi ko’plab tashkillashtirilgan
ishchi o’rinlarida bo’lganidek, dunyo miqyosida xam topish mumkin, menejerlar bu
ish o’rinlarida, xuddi Brendoa Tompson qilayotganidek, bu xilma-xillikni qadrlash va
474
rivojlantirish sifatida qarashadi. Ammo boshqaruv xilma-xilligi uchun nima zarur
bo’lishini bilishda, biz oldin ish o’rinlarida xilma-xillik nima ekanligini bilish zarur
ekanligini va uning muximligini ko’rib chiqamiz.
Ish joyining turli-tumanligi nima? Sinfingiz (yoki ish joyingiz) atrofiga qarang.
Siz, balkim yosh/qari, erkak/ayol, baland bo’yli/kalta soch, oq sariq sochli, ko’k
ko’z/qoramtir soch, jigarrang ko’zlar, har qancha miqdordagi shoshilinch va kiyim
uslublarining har qanday rang-barangligi.
Siz sinfda gaplashadigan va boshqalarni, ya’ni o’z diqqatini qayd qilib qo’yish
va xayolchanlikka qaratgan odamlarni ko’rasiz. Siz hech qachon o’zingizning hozir
turgan joyingizda shaxsiy, kichik rang-barang dunyoingizni payqamaganmisiz?
Sizning ko’pchiligingiz, extimol, avval, turli shaxslar atrofidagi muhitda voyaga
yetgan
dirsiz,
xuddi
shu
vaqtda
,
boshqa
larda,
balki,
bunda
y
yashash tarzi tajribasi bo’lmagandir. Biz ish joyimizdagi xilma-xillikka diqqatimizni
jalb qilishini xohlaymiz, shunday ekan, bu nima ekanligini ko’rib chiqaylik. Xilma-
xillikning xar xil usullaridagi ta’rifiga qarab, siz bu tushunchaning eng yaxshi
izohlangan ta’rifini bilib olasiz. Xilma-xillik oxirgi o’n yillikda eng ommabop biznes
mavzular majmuyining biri bo;ladi. Bu liderlik va etika sifatidagi zamonaviy biznes-
tartib bilan bir qatorda turadi.
Bu ommaviyligiga qaramasdan, bu xam eng baxsli va eng tushunarsiz
mavzulardir. Uning asosi bilan fuqorolar huquqlari va ijtioiy adolat qonunlarida
“xilma-xillik” so’zi, ko’pincha, odamlar ongida xar xil munosabatlarni va emotsional
reaksiyalarni uyg’otadi. “Xilma-xillik”, odatda, termin hisoblanib, yollash,
diskriminatsiya va tengsizlik amaliyoti haqqoniyligi bilan bog’liq odamlar zaxirasi
departamentlari tomonidan foydalaniladi. Ammo xilma-xillik bugu ancha katta
tushunchani ifodalaydi. Keling, xilma-xillik usullarining ayrimlarini ko’rib chiqaylik.
Masalan, Qo’shma shtatlardagi avtosug’urta qilinadigan mahsulotlarni yetkazib
berish bo’yicha birinchi raqamli firma “xilma-xillik” terminini shunday ta’riflagan:
“Kechinmalarning jamoatchilik kuchi, mahorat, isde’dodlar, istiqbol, ma’daniyat, har
bir agent va xizmatchi firmaga keltiradigan xilma-xillik”. Lug’atlarda “xilma-xillik”
so’ziga aloqador turli-tuman, rang-barang, tafovut, har xilik, ko’p tarzlilik
(o’xshashlik o’rniga) yoki noo’xshash (o’xshash o’rniga) ta’riflari berilgan. Inson
zaxiralarini boshqarish bo’yicha jamiyat, inson zaxiralari birlashmasi mutaxassislari
“xilma-xillik etnik mansubligi, jinsi, yoshi, dini, nogironligi, milliy kelib chiqishi va
jinsiy muomaladan xabardorligi” to’g’risida gapirishadi.
1960-yillar 1970-
yillar
Diqqat-e’tibor quyidagi qonunlar va qoidalarga rioya qilinishiga
qaratilgan:
Fuqorolik huquqlari to’g’risidagi VII qismiga;
Bandlikning tengsiz imkoniyati bo’yicha komissiyasiga;
Ijobiy harakatlar siyosati va dasturlariga.
475
Shunin
gdek,
“xilma
-xillik
noyob
xususi
yatlar
va
tajriba
ning
cheksi
z
qatorla
rini,
jumlad
an,
muom
ala
usuli,
bo’y-basti va og’irligi, ta’lim olish va ushunish tezligi kabi jismoniy tavsiflarni xam
qamrab oladi”. Yana bitta ta’rifda shunday deyiladi, xilma-xillik jami usullarning
majmuyi hisoblanadi, ularda odamlar shunday tabaqalashtiriladiki, xima-xillikning
yakuniy ta’riflaridan biri “insoniy tafovutlarning spektrini tashkil etadigan jismoniy va
madaniy farqlarning ko’rinishlari” hisoblanadi. Xilma-xillikning bu ta’riflari bo’yicha
muxim muloxazalaridan biri shuki, ular odamlarning farqlanishi mumkin bo’lgan
barcha yo’nalishlarni qamrab oladi. Va bu muxim sanaladi, chunki xilma-xilliksiz endi
Do'stlaringiz bilan baham: 
