Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

5.3.Bozor munosabatlariga o’tish jarayonida vujudga kelgan yangi tipdagi 

korxona, firmalarning mohiyati va mazmuni 

Korxona - bu har qanday iqtisodiy tizimda asosiy va birlamchi bo’g’in bo’lib 

hisoblanadi.  Korxona  to’g’risidagi  qonunda  korxona  yuridik  shaxs  huquqlariga  ega 

bo’lgan  xo’jalik  sub'ekti  bo’lib,  o’ziga  tegishli  yoki  to’liq  xo’jalik  hisobidagi 

mulkdan  foydalanish asosida mahsulot ishlab chiqaradi, sotadi yoki almashadi, ishlar 

bajaradi, xizmatlar ko’rsatadi, deb ta'kidlangan. 

Ular  o’z  faoliyatlarini  amaldagi  qonunchilikka  muvofiq  ravishda  o’zaro 

raqobat va mulkchilikning barcha shakllari va ularning teng huquqliligi  sharoitlarida 

amalga oshiradi. 

Har bir ayrim korxona yuqori boshqaruv organlari tomonidangina emas, balki 

korxonaning  o’zidagi  boshqaruvchi  kichik  tizim  tomonidan  ham  boshqariladi. 

Korxonalar  yakkaxokimlik  tamoyili  asosida  va  ayni  zamonda  ularning  operativ-

xo’jalik jihatdan mustaqil ish ko’rishi va tashabbus ko’rsatishi asosida boshqariladi. 

Shu sababli: 

                                                 

19

 Robbins Stephen P.Management / Stephen P. Robbins, Mary Coulter. — 11th ed. R5647 2012 . 264-265-betlar. 

---

427 

 

Korxona  boshqaruv  tizimida  shunchalik  ijrochi  sifatidagina  emas,  balki 

boshqaruvchi tizimning ishtirokchisi sifatida maydonga  chiqadi. 

Korxonaga davlat vakili hisoblangan direktor (boshliq, boshqaruvchi) rahbarlik 

qiladi. 

Firma  -  bu  korxonadan  farqli  o’laroq,  ishlab  chiqarish  va  noishlab  chiqarish 

sohalarida  turli-tuman  tadbirkorlik  faoliyatini  bildiradi.  Bunday  nomni  sanoat 

korxonasi,  davolash  muassasasi  uchun  ham,  qurilish  tresti  va  vositachilik  tashkiloti  

uchun  ham,  savdo  va  konsullik  faoliyati  uchun  ham,  xodimlar  tayyorlash  va 

malakasini  oshirish,  sayyohlik  va  boshqa  tashkilotlar  uchun  ham  nisbatan  ishlatish 

mumkin. 

Bozor  munosabatlariga  o’tish  jarayonida  butunlay  yangi  tipdagi  firmalar 

vujudga keladi.  

Firmalar turlari: