O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo texnologiya instituti

MOTOR YOQILG’ILARINI GIDROTOZALASH ASOSLARI

Gidrotozalash maqsadi vazifasi olinadigan mahsulot yoki fraktsiyalarni ularni tarkibidagi oltingugurt, azot, kislorod, smolali birikmalar, to`yinmagan uglevodorodlardan tozalash yo`li bilan sifatini oshirishdir.

Uglevodorodlarni gidrirlashdagi asosiy reaktsiyalar.

1. 
   Alken bog’larni to`yinishi.
   

RCH₂CH CHCH₂ + H₂ RCH₂CH₂CH₃

2. 
   Aromatik uglevodorodlarni to`yinishi.
   

+ H₂

3. 
   Alkanlarni krekinglash:
   

RCH₂CHR + H₂ 2RCH₃

4. 
   Alkilbenzollarni dealkillash:
   

CH₃ CH₂ CH₂ CH₂ CH₃ + H₂ CH₃ CH₂ CH CH₃
CH₃

5. 
   Alkanlarni gidroizomerlash::
   

CH₃
+ H₂


CH₃

6. 
   Sikloalkanlar gidroizomerlash:
   

CH₃

+ H₂
+ H₂

Motor yoqilg’isini gidrotozalash 340 - 400⁰C va 2-5 MPa bosimida, AKM va ANM katalizatorlar yordamida olib boriladi. Yuqorida keltirilgan reaktsiyalarni

katalizatorlarni turiga va jarayonni olib borilish sharoitiga qarab tezligi oshishi va kamayishi mumkin.