O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

5.3.Innovatsion rivojlanishning tashkiliy shakllari 
Tashkiliy shakllar markazlashtirilgan va markazlashtirilmagan tuzilmalarning 
sinergizmi asosida xo‘jalik yuritishning yangi tamoyillari bilan uzviy bog‘liqdir. 
Innovatsion rivojlanishning o‘ziga xosligi shundaki, u ikki qarama-qarshi 
tendensiyalarni inobatga olishga asoslangan. 
Bir tomondan innovatsion jarayon - bu g‘oyaning vujudga kelishidan tortib 
uni joriy etish, rivojlantirish va avj oldirishgacha bo‘lgan yagona oqimdir.
Innovatsion tizimning barcha bosqichlari, fundamental g‘oyadan to bozor 
muvaffaqiyatigacha o‘zaro uzviy bog‘liq va bir-birini taqozo etadi. Shu boisdan 
innovatsion rivojlanishning yuqori samaradorligiga erishish uchun bosqichlarning 
vorisiyligini va jarayonlarning vaqt jihatidan uzluksizligini ta‘minlovchi tizimli 
tarkibiy o‘zaro ta‘sirlashuv birinchi darajali ahamiyatga ega. Ushbu o‘ziga xos 
xususiyat rivojlanmagan bozor infratuzilmasi va nomukammal bozor mexanizm 
sharoitida yaqqol namoyon bo‘ladi. Shu nuqtai nazardan qaralganda korxona 
innovatsion tadbirkorlik faoliyatining ITTKI bosqichidan marketing va sotuvgacha 
bo‘lgan to‘liq majmuini amalga oshirishi shart emas. 
Bozor mexanizmlarini takomillashtirish sharoitida ikkinchi tendensiyaga 
muvofiq holda firmalararo o‘zaro ta‘sirlashuv, ya‘ni diversifikatsiyalash, 
firmalararo kooperatsiyalash va h.k. jarayonlari alohida rol o‘ynay boshlaydi. 
Innovatsion faollikning oshishi shu ikki muhim tendensiya: o‘z-o‘zini 
rivojlantirishga qodir bo‘lgan innovatsion tashkilotlarning vujudga kelishi va 
innovatsion tuzilmalarning turli institutlar va firmalararo o‘zaro ta‘sirlashuv 
tizimiga inkorporatsiyalanishi (ya‘ni tizimlarga kirganlik darajasi) ning oshishi 
bilan uzviy bog‘liqdir. 

---

132 
5.4-rasm. 
Innovatsion jarayon asosiy elementlari