O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

 
7.
Korxona aktivlarining loyiha amalga oshirilgan keyingi rentabelliligi 
ko‘payadi va har qanday holda ham bank foizining o‘rtacha stavkasidan oshib 
ketadi:
 
bu yerda R
a 
– aktivlarning rentabelliligi, %; SP – kredit bozoridagi bank 
foizlarning o‘rtacha stavkasi. 
8. Ko‘rib chiqilayotgan loyiha korxonaning tovar bozoridagi xulqining asosiy 
strategiyasiga ishlab chiqarishning ratsional navli tuzilmasini shakllantirish, 
investitsion xarajatlarni o‘zlarini o‘zlari oqlash muddatlari, ishlab chiqarish va 
muammolar xarajatlarini qoplashning moliyaviy manbalarining mavjudligi va 
daromadlarni loyihadan foydalanish davri davomida kelib tushishining 
barqarorligini ta‘minlash nuqtai nazaridan mos kelishi kerak. 
Haqiqiy loyihalarga investitsiyalar kiritish - vaqt bo‘yicha uzoq jarayondir. 
Shuning uchun ularni baholashda quyidagilarni hisobga olish zarur: 
-loyihalarning xatarligini - xarajatlarning o‘zini o‘zi oqlash muddati qanchalik 
uzun bo‘lsa, investitsion xatar shunchalik yuqori; 

---

185 
-pullarning vaqtdagi qiymatini, chunki vaqt o‘tishi bilan pullar inflyatsiya 
oqibatida o‘z qiymatini yo‘qotadilar; 
-loyihaning sarmoyalar kiritishning muqobil variantlariga nisbatan xatarning 
kichikroq darajasida daromadni ko‘payishi va kompaniya Aksiyalari kursi 
qiymatini o‘sishi nuqtai nazaridagi o‘ziga jalb qila olishligini, chunki bu maqsad 
sarmoyador uchun belgilab beruvchidir. 
Sarmoyador, ko‘rsatib o‘tilgan qoidalardan amaliyotda foydalanib, o‘zining 
strategik maqsadlariga javob beruvchi asoslangan qarorni qabul qilishi mumkin. 
Amalda mavjud bo‘lgan hech bir investitsion vosita hatto eng yuqori 
ishonchlilikka ega bo‘lgan va vaqtning sinovidan o‘tgan uzoq muddatli 
superloyiha bo‘lsa ham foyda olishni to‘liq kafolatlay olmaydi.
Investitsiyalarni istiqbolli rivojlanayotgan kompaniyalarga kiriting. Turli xil 
kompaniyalarning, muvaffaqiyatli treyderlar, mashhur fondlar va boshqalarning 
o‘tmishdagi a‘lo natijalari kelajakda ham shunday muvaffaqiyatli investitsiyalash 
natijalariga erishishini hech kim kafolatlay olmaydi. Bozorlarni va inqirozlarning 
yuz berish davrini oldindan bashorat qilib bo‘lmaslik har qanday tizimning ilgarigi 
muvaffaqiyatlarini yo‘qqa chiqarishi mumkin.