O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

Mikromuhit – 
tashkilot nazorat qiladigan elementlar. 
Tizimli yondashuv
- bu innovatsion faoliyat obyektini tizim ko‘rinishida 
o‘rganishda foydalaniladigan uslublar majmuidir. 
Tizimning teskari aloqasi
- talablar, mijozlarning reklamasidan, 
iste‘molchilardan olingan yangi axborotlar, innovatsiyalar haqida yangi 
ma‘lumotlardir. 
64
Dr.Borut Likar, «Innovation Management», Korona plusd - Institute for Innovation and Technology, 
2013- p.120. 

---

122 
5-BOB. KORXOANALARDA INNOVATSION FAOLIYATNI 
TASHKIL QILISH 
5.1. Innovatsiyalarni tashkil qilish tushunchasi. 
5.2. Ilmiy, texnik va innovatsion sohadagi tashkilotlarning tavsifi. 
5.3. Innovatsion rivojlanishning tashkiliy shakllari. 
5.4. Kelajakdagi innovatsion tashkilotlarning xususiyatlari. 
5.5. Innovatsiyalar yo'nalishining tashkiliy va bozor determinantlari 
5.1.Innovatsiyalarni tashkil qilish tushunchasi 
Tashkilot keng ma'noda qismlar o'rtasidagi o'zaro aloqalarni hosil qilish va 
takomillashtirishga olib keluvchi jarayon yoki harakatlar yig'indisini anglatadi. 
Xo'jalikda innovatsion menejmentni tashkil etish innovatsiyalarni yagona 
boshqarish jarayonida uning barcha elementlarini oqilona moslashtirishga 
qaratilgan chora-tadbirlar tizimini namoyon etadi. Innovatsiyalarni boshqarish 
jarayoni elementlari mehnat qurollari, mehnat predmetlari, innovatsion menejment 
texnologiyasi hisoblanadi.Innovatsion menejmentda mehnat quroli sifatida turli 
texnik vositalar (axborotlarni to'plash, tahlil qilish va uzatish uchun mo'ljallangan 
apparatlar (kompyuterlar, Internet tarmoqlari, terminallar, elektron qurilmalar, 
telefakslar va boshqalar)) xizmat qiladi. Innovatsion menejmentni tashkil etish, 
ya'ni aslida innovatsion jarayonda innovatsiyalarni yaratish va amalga oshirishdan 
iborat. Innovatsion jarayon kelgusida innovatsion menejment usullaridan 
foydalanish samaradorligiga bog'liq bo'lgan mustahkamlik asosi sifatida xizmat 
qiladi. U innovatsiyalarning asosiy g'oyasini, yangi mahsulot yoki yangi 
operatsiyalarning amal qilish xususiyati va xarakterli qirralarini, ularni 
yaratish,amalga oshirish va bozorda ilgari surish xususiyatlari, samarali ilgari 
surish bo'yicha chora-taadbirlar kompleksi va muayyan innovatsiyalar diffuziyasi 
uchun qanday usullarni qo'llash zarurligini belgilab beradi. 
Bilamizki, tashkilot 
o‘sib omon qolishi uchun innovatsion jarayonning boshqaruviga e'tibor berishimiz
kerak. Bu nafaqat bavosita ishtirokchilarni tashvishi,balki kattaroq ishtirokchilar 

---

123 
galereyasini tashkil etadi- hukumatni, yetkazib beruvchilarni, savdo-sotiq va sektor 
organlarini, chunki ular sodir bo‘layotgan samarali yangiliklarni xavotiridadir.
65
Suv xo'jaligi korxonalarida innovatsion menejmentni tashkil etishning 
ikkinchi rejasida ushbu yangi mahsulot yoki operatsiyani boshqarish maqsadi 
aniqlanadi. Maqsad – bu olish zarur bo'lgan natijadir. Innovatsion menejmentning 
maqsadi foyda, pul mablag'larini jalb etish, bozor segmentini kengaytirish, yangi 
bozorga chiqish , boshqa institutlarni jalb etish, nufuzini ko'tarish va h.k. bo'lishi 
mumkin.
Innovatsion menejmentni tashki etishning navbatdagi muhim bosqichi 
innovatsiyalarni boshqarish strategiyasini tanlash hisoblanadi. Innovatsiyani 
boshqarish usullari to'g'ri tanlanishi, ya'ni ularning natijaviyligi hamda 
samaradorligi to'g'ri tanlangan boshqaruv strategiyasiga bog'liq. Mazkur ikki 
bosqichda muhandis, menejer, tahlilchi, ekspert va maslahatchi muhim o'ringa ega. 
U ikkita huquqqa ega: tanlash huquqi va mazkur tanlovga javobgarlik huquqi .
66
Iqtisodiy rivojlanishniing innovatsion yo‘naltirilganligi, o‘sib borayotgan 
texnologik yangilanish zarurati innovatsion faoliyatda tashkil etish tamoyillari va 
o‘zaro tarkibiy-tashkiliy aloqa bog‘lanishlarning qat‘iy mos kelishining 
muhimligini alohida ta‘kidlamoqda. So‘z iqtisodiy reallikka innovatsion impulslar 
kiritishning optimal yo‘llarini izlab topish haqida boryapti. Innovatsion 
o‘zgarishlar kengayib borgani sari innovatsion rivojlanishning funksional-
elementli bazasini ilmiy asoslangan shakllantirishni talab qiladi. 
Innovatsiyalarni tashkil qilish uchta muhim jihatni o‘z ichiga oladi: 
1.Yangiliklarni birgalikda ishlab chiqish, joriy etish va ularni amalga 
oshiruvchi kishilarning birlashmasidan iborat bo‘lgan innovatsion faoliyat 
subyekti; 
2.Tashkilotning innovatsion faoliyat uchun zarur bo‘lgan vazifalarni 
bajarishga yo‘naltirilgan jarayonlar va xatti-harakatlar majmui. 
65
Innovation ManagementThird Edition 
Joe Tidd
Science and Technology Policy Research (SPRU), University of 
Sussex
John Bessant S
chool of Management, Cranfield University
Keith Pavitt 2014-P.110.
66
Аксенова М.А. «Инновационный менеджмент».Воронеж-2015.- C.33.

---

124 
3.Tizimning ichki tartiblanganligini hamda uning elementlari va quyitizimlari 
o‘rtasidagi o‘zaro aloqalar takomillashtirilishini ta‘minlovchi tuzilmalar.Shu nuqtai 
nazardan qaralganda innovatsiyalarni tashkil etishni innovatsion faoliyatni 
tartiblash jarayoni sifatida, subyekt, firma, institut, innovatsion korxona sifatida, 
bo‘linmalarning tarkibi va o‘rnini belgilab beruvchi, shuningdek, innovatsion 
faoliyatda amalga oshiriladigan shakllar, uslublar, jarayonlarni chegaralovchi 
tashkiliy tuzilmalar sifatida tushunish kerak. Firmaning pozitsiyasi jihatidan 
tashkilotga kishilarning innovatsiyalarni ro‘yobga chiqarish bo‘yicha birlashmasi 
yoki kelishuvi sifatida qarash mumkin. Innovatsion faoliyat subyektlari har xil 
turdagi, har xil elementli va har xil o‘lchamdagi firmalar, kompaniyalar, 
assotsiatsiyalar, OO‘Yu, ilmiy institutlar, texnopolislar, texnoparklar va hokazo 
bo‘lishi mumkin. Ushbu tashkilotlarning barchasi ishlab chiqishni real 
yangilanishini amalga oshiruvchi muhim xo‘jalik yurituvchi subektlar hisoblanadi.
5.1-rasm.