O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

Texnologiyalarni tasniflash.
156
 
Tasniflash belgilari 
 
Texnologiya turlari 
1.Qo‘llanish sohasi 
Fan va ta‘lim, informatika, sanoat, xizmat ko‘rsatish 
sohasi, sog‘liqni saqlash, qishloq xo‘jaligi va h.k. 
2.Yangilik darajasi 
Dunyo bo‘yicha original (pionerlik), ixtirolar 
asosida, tashkilot uchun original, nou-xau asosida. 
3.Rivojlanish dinamikasi 
Ko‘payib boruvchi, rivojlanuvchi, tarkib topgan, 
eskirgan
4. Texnologiyaning qo‘llanish 
sohasi. 
Boshqaruv (asosiy, yordamchi xizmat 
ko‘rsatuvchilar), ishlab chiqarish (o‘shalar kabi). 
5.Bajaradigan vazifasining 
maqsadi. 
Yaratuvchilik, vayronkorlik, ikkilik vazifa. 
6.Resurslarga munosabati 
Fan sig‘imli, kapital sig‘imli, energiya sig‘imli, 
chiqitsiz, energiya-tejamkor, resurstejamkor. 
7.Avtomatlashtirilganlik darajasi 
Qo‘l mehnati, mexanizatsiyalashtirilgan, 
avtomatlashtirilgan, avtomatik, odamlar ishtirokisiz. 
8.Raqobatbardoshlik 
Raqobatbardosh (aniq mamlakatlarda) va 
noraqobatbardosh. 
Fan-texnika inqilobining eng ommalashgan sanoat texnologiyasi-planar 
texnologiyadir. Uning yordamida integral sxemalar tarkibidagi mantiqiy va xotira 
qurilmalari- optik, magnitli, akustik, qattiq jismli qurilmalar uchun ko‘plab 
tranzistorlar va datchiklar ishlab chiqariladi. Fizik – kimyoviy jarayonlar 
(fotolitografiya, plyonkalarni hosil qilish va h.k.) mexanik usulda ishlov berishning 
o‘rnini bosmoqda. Bu bir tekislikda minglab va o‘n minglab shunga o‘xshash 
priborlarni shakllantirish, EHM yordamida loyihalashtirish, keyin esa eng 
murakkab tuzilishga ega bo‘lgan mikroprotsessorlar va boshqa mahsulotlarni 
yaratish imkonini beradi. Yangi texnologiyalar uskuna va mahsulotlarga nisbatan 
sekinroq eskiradi va uzoq muddat progressiv bo‘lib qolaveradi. Shuning uchun 
ularga qilingan investitsiyalar tezroq qoplanadi.Texnologiyalarning tasnifi 10.1-
jadvalda keltirilgan.
156
Yo‘ldoshev N.Q. va boshqalar. ―Innovatsion menejment‖. Darslik. T:.TDIU, 2012.

---

255 
Innovatsiyalarni kodlashtirishga o‘xshash holda texnologiyalarni ham 
kodlashtirish mumkin, bu ularning hisobini yuritish, qidirish,identifikatsiyalash va 
patentlash jarayonlarini avtomatlashtirish imkonini beradi.