O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

IBMning xarajatlar
 
i
134
 
2005-yildan 2015 - yilgacha tadqiqot va rivojlantirish bo'yicha IBMning 
xarajatlar (Milliard AQSh dollari) 
Ushbu statistika ilmiy tadqiqotlar va rivojlantirish bo'yicha IBMning 
xarajatlarni ko'rsatadi, bu sohada xarajatlar taxminan 6,3 milliard AQSh dollari 
keldi. Shu vaziyatni tahlil qiling. 
 
Glossariy 
Amaliy tadqiqotlar
- bu yangi bilimlarni egallab olish uchun amalga 
oshiriladigan o'ziga xos tadqiqotlar hamdir. Biroq, ular, o'z navbatida, aniq amaliy 
maqsadlar yoki vazifalarga erishishga yo'naltirilgan.
Fundamental tadqiqotolar
– bu birinchi navbatda kuzatilayotgan hodisalar 
va jarayonlar to'g'risida yangi bilimlarga ega bo'lishga yo'naltirilgan ishlar.
Ilmiy-tadqiqot va tajriba hamda konstruktorlik ishlari
- bilimlar 
zaxirasini, shu jumladan inson, madaniyat va jamiyat to'g'risidagi bilimlarni 
ko'paytirish maqsadida amalga oshiriladigan tizimli asosdagi ijobiy ishni, 
134
https://www.statista.com/statistics/274821/ibms-expenditure-on-research-and-development-since-2015.

---

226 
shuningdek yangi takliflarni ishlab chiqish uchun bilimlarning ushbu zaxirasidan 
foydalanishni o'z ichiga oladi.
Innovatsion loyiha 
- bu tegishli tarzda tashkil etilgan (resurslar, muddatlar va 
ijrochilar bo‘yicha uzviy bog‘langan) loyihaviy hujjatlar jamlanmasi bilan 
rasmiylashtirilgan 
hamda 
miqdoriy 
ko‘rsatgichlarda 
ifodalangan 
va 
innovatsiyalarga olib keladigan ilmiy-texnikaviy vazifalar muammoning samarali 
hal qilinishini ta‘minlaydigan ilmiy-tadqiqot, tajriba-konstruktorlik, ishlab 
chiqarish, tashkiliy, moliyaviy, tijoriy va boshqa tadbirlarning majmuidan iborat 
bo‘lgan o‘zaro bog‘liq maqsadlar va ularga erishish dasturidan tashkil topgan 
tizimdir. 
Patent -
mahsulot yoki jarayonga taqdim etilgan qat'iy huquqni namoyon 
etadi, u biror-bir yangi ishni ta'minlaydi yoki muammoning yangi texnik echimini 
taklif etadi. Patent kompaniyaga cheklangan vaqt mobaynida (20 yil, mamlakatga 
bog'liq holda farqlanishi mumkin) mahsulot ishlab chiqarish, foydalanish va sotish 
huquqini beradi. Patent berilgandan so'ng kashfiyotchi hisoblanuvchi shaxslar 
uchun foyda olish imkoniyati hisoblanadi.