O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat transport universiteti «texnologik mashinalar muhandisligi»

Jadval 1

№	Mashinalar nomi	Davriyligi, Di/mexnat sarfi, Ms				Yillik ish vaqti normasi Ty
		TX-1	TX-2	JT	MT
1	Avtogreyder	125/5	500/12	2000/250	10000/500
2	Buldozer	125/5	500/16	2000/440	10000/800
3	Skreper	125/6	500/30	2000/340	10000/100
4	Ekskavator	125/4	500/9	2000/640	10000/1300
5	Avtokran	125/8	500/32	2000/820	8000/1540
6	Katok	125 /2	500/6	1700/120	8000/320

Undan tashqari mashina parkini shakllantirish va unda yillik texnik xizmat va ta’mirlash rejasini xisoblash uchun ma’lumot sifatida parkdagi mashinalar soni, mashinalarning ishlash sharoiti koeffitsienti, yangi mashinalar soni % xisobida va texnik xizmat ko‘rsatish jadvalini qaysi oy uchun tuzilishi beriladi va mashina parkini quyidagi jadval ko‘rinishida shakllantiriladi.

Mashina parki

Jadval 2

№	Mashinalar nomi	Mashinalar soni, n	Mashinaning ishlagan soati Is	Yilik ishlash normasi s. Ty
1	Avtogreyder (Ya)
2	Avtogreyder (E)
3	Skreper (Ya)
4	Skreper (E)
5	Avtokran (Ya)
6	Avtokran (E)
7	Buldozer (Ya)
8	Buldozer (E)
9	Ekskavator (Ya)
10	Ekskavator (E)
11	Katok (Ya)
12	Katok (E)

Ikkinchi jadvaldagi mashinalar soni, ya’ni to‘rtinchi ustunini (yangi va eskilarni) topshiriqqa asosan to‘ldiriladi, ya’ni topshiriqda berilgan mashinalar sonini oltiga bo‘lib, ko‘rsatilgan mashinalarga yangi va eskisini foiz xisobida taqsimlab chiqiladi, teng bo‘linmagan holatdi biriga ko‘proq, ikkinchisiga kamroq qilib umumiy topshiriqdagi mashinalar soniga tenglashtiriladi.

Ushbu jadvaldagi mashinaning ishlagan soati ya’ni beshinchi ustunini to‘ldirishda, yangi mashinaning ishlagan soatini ixtiyoriy ravishda birinchi jadvalning yettinchi ustunidagi (MT) mukammal ta’mirlash soatidan (suratdagi ko‘rsatkich) kamroq soat qo‘yiladi, masalan avtogreyder uchun, 0,50,130,1450…6000 soatgacha va x.k., qolgan mashinalar uchun xuddi shunga o‘xshash ixtiyoriy ishlagan soatlari tanlanadi.
Birinchi jadvalning 4,5,6,7 ustunlarining suratida TX-1, TX-2, JT, MT tadbirlarining belgilangan me’yorlari, maxrajda esa ushbu tadbirlarni o‘tkazish uchun mexnat sarfi (soatda) keltirilgan. Shu tartibda ikkinchi jadval to‘ldirilgach topshiriqqa asosan mashina parki shakllangan xisoblanadi.


Amaliyot ishi № 5.
Ishlab chiqarish programmasini, servis (texnik) qarov va remontlarga ketadigan mexnat sarfini hisoblash
Muntazam ravishda olib borilgan ilmiy tadqiqot idoralari va ekspluatatsion korxonalarning birgalikdagi izlanishlari ntijasida yo‘l qurilish mashinalarining texnik xizmati va ta’mirlash bo‘yicha mexnat sarfi taxminan 4 va 5 jadvalda ko‘rsatilgan foiz xisobidagi taxminiy nisbatda bo‘lishi kuzatilgan.
Shuni ta’kidlash lozimki 4 jadvalda mexnat sarfining umumiy texnik xizmat uchun (KTX, TX-1, TX-2) taqsimlanishi, 5 jadvalda esa mexnat sarfining joriy ta’mirlash uchun ish turlariga qarab bo‘lgan taqsimlanishi keltirilgan. Ish turlari zanjir tasmali va \ildirakli mashinalar bo‘yicha aloxida keltirilgan.
Ekspluatsion korxonaning ustaxonasida mashinalarga texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlashdan tashqari, asosiy ishlab chiqarishning buyurtmasi bo‘yicha korxonaning o‘ziga xizmat qilish ishlari bajariladi (binolarni ta’mirlash, elektr ishlari va x.k.). Unday ishlar odatda, TX va ta’mirlash bo‘yicha korxonadagi umumiy mexnat sarfining 16-24 foizini tashkil qiladi.
Shundan kelib chiqib, taqsimlash jarayonida ta’mirlash ishlari bo‘yicha umumiy mexnat sarfining qo‘shimcha 20 foizni quyidagicha taqsimlanadi: elektrotexnik – 25 %, mexanik (stanochn.) – 10 %, slesar (agregat) – 30%, temirchilik – 2 %, payvandlash – 15 %, tunukasozlik – 8 %, duradgorlik - 10 % va ularni ushbu ko‘rsatilgan sexlarning rejadagi mexnat sarflariga qo‘shib qo‘yiladi.

Ishchining yillik vaqt fondini xisoblash

Ishchining yillik vaqt fondi belgilangan (nominal) va xaqiqiyga (deystvitelno‘y) bo‘linadi.

Ishchining belgilangan vaqt fondi quyidagi ifoda orqali aniqlanadi:

Ishchining xaqiqiy vaqt fondini aniqlash ifodasi quyidagicha:

bu yerda, 365 – yillik kalendar kun;
t_d – yillik dam olish kunlari;
t_b – yillik bayram kunlari;
t_m – ishchining ta’til kunlari muddati;
t_sm – smena soati muddati;
- bayramoldi kunidagi smena soati muddati;
t_bo – yillik bayramoldi kunlari;
 - uzrli sabab bilan (kasallik, xojatga borish, ma’muriyat chaqirig‘lari va x.k.) yo‘qotilgan ish vaqtini xisobga oluvchi koeffitsient; q0,96-0,97.
Yuqoridagi ifodalar bilan xisoblangan natijalar 6 chi jadvalda keltiriladi.