O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mаxsus tа`lim vаzirligi tоshkеnt to’qimаchilik vа еngil sаnоаt instituti

Detalning еmirilishi va ta`mirlash grafigi
Pardozlfsh va qog’oz korxonalari uskunlarining detallari ma`lum foydalanish
chidamliligiga ga bo’lib, bu ma`noda detallarning ularning chegaraviy еmirilishi
orasidagi ishlash vaqti tushuniladi. Foydalanish davomida yuzaga keladigan yo’l
qo’ysa bo’ladigan еmirilish doimiy o’sib boradi va shunday darajaga еtadiki,
bunda tegishli bog’inning faoliyat ko’rsatish aniqligi buziladi va uskunadan
keyinchalik ta`mirlashsiz foydalanishning iloji bo’lmaydi.
ROT tizimida, uskunaning avariya holatida safdan chiqishini oldini olish
uchun, detal chegaraviy еmirilishiga qadar almashtirilishi lozim. Biroq bu holatda
detalning chidamliligidan to’liqligicha foydalanilmaydi, bu esa detallardan vaqt
bo’yicha foydalanishda yo’qotilishlarni keltirib chiqaradi.
Uskunalar ta`mirlanishining zaruriy sikli to’g’risidagi masalani oqilon hal
qilishda alohida detallarning еmirilishi holati muhim hisoblanadi.
Ta`mirlash sikli uzayganda ta`mirlashning o’rtacha yillik sloshtirma mehnat
sarfi va unga bo’ladigan harajatlar sezilarli qisqaradi.
Ta`mirlash siklikligining tamoyili ta`mirlash siklining taqvimiy tuzilishini va
bajriladigan ta`mirlash ishlarining ketma-ketligini belgilaydi. Ta`mirlash sikli
shakllantirilayotganda ymirilish tavsifi va muddatlari to’g’risidagi ma`lumotlardan
foydalanib detallarning chidamliligi va xizmat muddatidan maksimal
foydalanishga erishish lozim. Bunday ma`lumotlar uskunalardan foydalanish
xususiyatlari o’rganilgandan so’ng korxona va konstruktorlik byurosida to’planadi.
Detallardan foydalanish xususiyatlarini konstruktorlik va texnologik uslublardan
foydalnish yo’li bilan o’zgartirish yordamida ta`mirlashni boshlash muhim
ahamiyat kasb etadi. Bunda ketma-ket keluvchi ta`mirlashlar orasidagi davrda
takrorlanuvchi ta`mirlash ishlarining karraliligini ta`minlash lozim. Yemirilish
muddati detallarni shunday guruhlashga imkon berishi lozimki, bunda bajarish
muddatlarining karraliligi asosida tizimli va davriy ta`mirlash ishlarining vaqt
bo’yicha uyg’unlashuviga erishilsin. Bunday tizim ta`mirlashlar orasidagi oqilona

---

136
davrni aniqlashga imkon beradi. Ta`mirlash ishlarini bajarishni optimmallash,
uskunalarningta`mirlashda minimalto’xtab turish sharoitida detallarning
chidamliligidan to’liq foydalanishni ta`mirlash uning asosiy vazifalari hisoblanadi.
Ta`mirlash ishlarini optimallashtirishda shundan kelib chiqishi kerakki,
konstruksiyada ko’p marta uchraydigan va tayyorlashda kata harajatlar talab
qiladigan dtallar uzoq еmirilish muddatiga ega bo’lishi lozim. Konstruksiyada kam
uchraydigan, tez еmiriladigan va tayyorlashga kam harajat talab qilinadigan
detallarning xizmat muddati qisqa bo’lishi mumkin. Uskunalarning еmirilishi
sohasida amalga oshirilgan tadqiqotlar shuni isbotladiki, еmirilish muddatining
karraliligiu tamoyili turli texnologik vazifadagi uskunalarning ta`mirlashiga
aloqador bo’lishi mumkin.
Pardozlfsh va qog’oz korxonalari sanoatida еmirilish muddatlarining
kattaliligi uslubi, xo’jalikning boshqa sohalaridan farqli ravishda, keng tarqalmadi.
Uskunalardan foydalanishni nazorat qilish va detallarning muddat va tavsifi
bo’yicha еmirilishini hisobga olish, detallarni еmirilish muddat bo’yicha guruhlash
maqsadida bunday ta`mirlashni tizimli ravishda to’plab berish va shu asosida
tegishli uskunalar uchun ta`mirlash ishlarining davriyligini aniqlashtirish matbaa
korxonalari uchun xos hisoblanadi. Uskuna detallarining chidamliligi va еmirilishi
to’g’risidagi ma`lumotlar tavsifini to’plash maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Keyinchalik ularni tizimlashtirish va guruhlash asosida matbaa uskunalarining
ta`mirlanishini tashkil qilishning ishonchli asosini yaratish mumkin.
3.