Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkеnt moliya instituti

sotib  olish  boʻyicha  foyda  miqdori.  Opsion  mukofoti  5  dollar,  ijro  etilish 
bahosi 100 dollar. 
 
Opsion  koll  egasi  aksiyalar  bahosi  oʻsishini,  opsion  put  egasi  esa  aksiya 
bahosi  pasayishini  kutadi.  Yana  bir  holatni  koʻrib  chiqamiz.  Investor  IBM 
-5
0
5
10
15
20
25
30
60
70
80
90
100
110
120
130
140

---

69 
 
kompaniyasi  100  ta  aksiyasiga  70  dollar  ijro  etilish  bahosi  bilan  yevropa  opsion 
put sotib oldi. Faraz qilaylik, aksiyalar joriy bahosi 70 dollarga, opsion amal qilish 
muddati  3  oyga,  bitta  aksiyani  sotish  boʻyicha  opsion  mukofoti  7  dollarga,  oʻz 
navbatida  dastlabki  investitsiya  summasi  esa  700  dollarga  teng.  Opsion  yevropa 
opsioni boʻlganligi sababli uning amal qilish muddati tugash vaqtida agar aksiyalar 
bahosi  70  dollardan  past  boʻlsa  bajariladi.  Faraz  qilaylik,  oʻsha  payt  aksiyalar 
bahosi 55 dollarga teng. Bunday holatda investor 100 ta aksiyani 55 dollardan sotib 
olishi va opsion put sharti boʻyicha 70 dollardan sotishi mumkin. Natijada investor 
operatsiya boʻyicha 1500 dollar samaraga ega boʻladi, opsion mukofotini hisobga 
olgan  holda  operatsiya  boʻyicha  sof  foyda  800  dollarni  tashkil  etadi.  Lekin 
investorning  foyda  olishiga  hech  qanday  kafolat  yoʻq.  Agarda  muddat  tugash 
vaqtida  aksiya  bahosi  90  dollarga  teng  boʻlsa  opsion  put  oʻz  ahamiyatga  ega 
boʻlmaydi va investor 700 dollar yoʻqotadi. Quyidagi rasmda investor foyda yoki 
zararining aksiyaning yakuniy bahosiga bogʻliqligi koʻrsatilgan (22-rasm). 
 
22-rasm. IBM kompaniyasi bir dona aksiyasiga yevropa opsion put sotib