O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

6-rasm. Risk va axborotning bog’liqligi

16

 

Agar  axborotlar  to’liq  va  yetarli  bo’lsa,  risklarni  aniq  bashorat  qilish  va 

pasaytirish  yo’llarini  ishlab  chiqish  mumkin  bo’ladi.  Shu  sababdan  ham  axborot 

haqiqiy  va  qimmatli  tovarga  aylanadi.  Uni  sotib  olish  ko’pgina  yutuqlar  garovi 

hamdir.  

Korxonalarda  foydani  ko’paytirishning  eng  muhim  omili  to’g’ri  tanlangan 

investitsiya qarori asosida kapitalni samarali joylashtirishdan iborat bo’lib, mazkur 

jarayonda  o’ziga  xos  risklar  mavjud  bo’lsa-da,  albatta,  yangi  texnologiyalarga 

asoslangan  ishlab  chiqarishlarning  tashkil  etilishi  yuqori  foydani  qo’lga 

kiritishning asosiy garovi hisoblanadi. Vaholanki, risk yuqori bo’lgan joyda foyda 

olish darajasi ham yuqori bo’ladi.  

Investitsiyalar qaytimi uzoq yillar davomida ta’minlanishi sababli uning real 

qiymati  o’zgarishi  yuzaga  keladi.  Bu  esa  investitsiyalarning  diskont  stavkasi 

asosida qoplanish holatini o’rganishni talab qiladi. 

Korxonalarida  investitsiyalash kapital sarfining  tarkibi, yo’nalishi,  muddati, 

miqdori bo’yicha aniq  hisob-kitoblariga asoslangan,  moliyaviy-iqtisodiy,  ijtimoiy, 

huquqiy, ekologiya, texnik va texnologik, yuridik kabi jihatlari bo’yicha kompleks 

o’rganib chiqilgan va tahlil qilingan loyiha asosida amalga oshirilar ekan, risklarni 

pasaytirish ham aynan loyiha qo’lamida amalga oshirilishi talab etiladi. 

Korxonalar foydasi shakllanishiga ta’sir etadigan risklarni pasaytirish uchun 

investitsiya  loyihalarida  risklarni  hisobga  olish  va  baholash  muhim  o’rin  tutadi, 

chunki investitsion faoliyat foyda shakllanishining asosiy qismi hisoblanadi. Bunda 

investitsiyalarning  amalga  oshirilishi  va  samaradorligi  diskont  ko’rstakichi  bilan 

bevosita  bog’liqligi,  undagi risklarni,  ham diskont stavkasini  hisobga olgan  holda 

baholash juda muhimdir. 

                                                   

16

Sharifxodjayeva  K.U.  Risklarni  kichik  biznes  korxonalari  foydasiga  ta’sirini  baholash  va  kamaytirish.  Iqtisod 

fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya avtoreferati. T.: BMA, 2010. - 24 b.  

---

42