|
Tabiatdan foydalanishda iqtisodiy mehanizmni takomillashtirish
muhim ahamiyatga ega. Hozirgi kunda tabiiy muhitning me’yoridan
ortiq ifloslanganligi, tabiiy resurslardan foydalanganlik uchun jarima
va to’lovlar joriy qilingan. Buning natijasida to’plangan mablag’lar
turli ekologik tadbirlarga sarflanishi mumkin. O’zbekistonda yangi
iqtisodiy
munosabatlarga
o’tish
jarayonida
tabiatdan
foydalanishning o’ziga xos iqtisodiy mexanizmi shakillanmoqda.
Tabiatdan foydalanish iqtisodiyotining amaliyotga tadbiq etilishi
“
Inson va tabiat” o’ryasidagi munosabatlarni muvozanatga
keltirishda muhim ro’l o’ynaydi.
Tabiatni muxofaza qilish, tabiatdan oqilona foydalanish va
ekoogik sharoitlarni yaxshilashda ekologik ta’lim tarbiya muhim ro’l
o’ynaydi. Turli mamlakatdagi ekologik vaziyat, tabiatdan foydalanish
xususiyatlari ko’p jihatdan aholining ekologik savodxonlik darajasi,
ekologik madaniyatga bog’liqdir. Ekologik tarbiya oiladan
boshlanadi. Ekologik ta’lim va tarbiya bog’chadan oliy o’quv
yurlarigacha uzluksiz davom etishi lozim. Tabiatga mexr-insonlarga
oqibatdir.
93
Ekologik ta’lim tarbiya BMT, YUNESKO va YUNEP ning diqqat
markazidagi masaladir. Ekologik ta’laim va tarbiyani rivojlantirish
uchun jaxon, aloxida davlatlar miqyosida turli tadbirlar
o’tqazilmoqda. Har bir soha mutaxassisi ekologik savodxon bo’lishi
va o’z faoliyatida tabiatga zarar yetkazmasligi, ekologik ta’lim-
tarbiyani rivojlantirishga hissasini qo’shishi lozimdir.
O’zbekiston respublikasida ekologik ta’lim va tarbiyani rivojlantirish
soxasida ma’lum tadbirlar o’tqazilmoqda. Mamlakatimizda ekologik
ta’lim-tarbiyani amalga oshirishning uzluksiz konsepsiyasi ishlab
chiqilgan. Lekin bu borada kamchiliklar hali ko’p. Jumladan
O’zbekiston respublikasining “Tabiatni muxofaza qilish to’g’risidagi”
qonunida ushbu masalaga kam o’rin berilgan. Ekologik axborot
tizimi yaxshi shakillanmagan. Bu muammolar yaqin yillar ichida ijobiy
hal qilinishi lozim.
XXI asr-ekologiya asri bo’lishi shubhasizdir. Xar bir inson ona
sayyoramiz tabiatni ziyon yetkazmasdan o’zgartirishi, tabiiy
boyliklardan oqilona foydalanish va yashash muhitini saqlashdek
muqaddas ishga o’zining munosib hissasini qo’shishi lozimdir.
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar.
Ekologik bilimlarni rivojlantirish zarurati sabablarini tushuntiring.
Atrof-muhit holati qanday o’rganiladi va baholanadi?
Ekologik bashorat deganda nimani tushunasiz?
Ekologik ekspertiza nima va u qanday maqsadlarda amalga
oshiriladi?
Ekologik ta’lim-tarbiyaning qanday shakillarini bilasiz?
Ekologik madaniyat deganda nimani tushunasiz?
94
ADABIYOTLAR
1.
I.A.Karimov. O’zbekiston XXI asr busagasida xavsizlikka
taxdid, barkarorlik shartlari va taraqqiyot
kafolatlari.T.
O’zbekiston. 1997y.
2.
A. Ergashev. Ekologiya, biosfera va tabiatni muhofaza qilish.
«Yangi asr avlodi» 2005 yil.
3.
Tuxtaev A., Hamidov A. Ekologiya asoslari va
tabiatni muhofaza qilish T. Ukit. Nash. 1994 y.
4.
Akromov, A.A. Rafikov. Proshloe, nastoyashee i
budushee Aralskogo morya. «Mexnat» 1990 y
5.
Alibekov, S.A. Nishonov. Tabiatni muhofaza qilish va
95
tabiat resurslaridan ratsional foydalanish. T. «Uqituvchi»
1983.
6.
P.Baratov. Tabiatni muhofaza qilish. T.»Uqituvchi» 1991.
7. R.U. Beknazov, Yu.V. Novikov. Oxrana
prirodo" T.»Uqituvchi» 1995.
8. Otaboev Sh., Nabiev M. Inson va biosfera. T. Ukit.
Nashr. 1995. y.
9Shodimetov Yu.Sh. Ijtimoiy ekologiyaga kirish. T. Ukit.
Nashr. 1994 y.
10Gulomov P.N. Inson va tabiat. T. Ukit. Nashr. 1990 y.
11. CTzbekiston Respublikasi konstitutsiyasi T.
«O’zbekiston» 1992y.
12. O’zbekiston ekologik xabarnomasi (jurnal).
MUNDARIJA
Kirish .................................................................. ...................................3
I-Mavzu: Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish fanining
96
predmeti va vazifalari...................................................................4
2-Mavzu: Biosfera va uning chegaralari.....................................11
3-Mavzu: Fan - texnika taraqqiyotining jamiyat tabiat inson
va atrof muhitga ta'siri.................................................................15
4-Mavzu: Hozirgi zamon ekologik muammolari
............................................................................ ..........................21
5-Mavzu: Tabiiy resurslarni muhofaza qilish............................27
6-Mavzu: Atmosfera havosi va uni muhofaza
qilish................32
7-Mavzu: Suv va suv resurslarini muhofaza qilish...................36
8-Mavzu: Tuproq resurslari va uni muhofaza qilish................41
9-Mavzu: O’simliklar dunyosi va hayvonot olamini muhofaza
qilish................................................................................................45
10-Mavzu: Er osti qazilma boyliklarini muhofaza
qilish…….48
I1-Mavzu: Landshaftlarni muhofaza qilish.................................51
12-Mavzu: Tabiatni muhofaza qilishning tashkiliy va
huquqiy
asoslari............................................................................................53
13-Mavzu: Tabiat muhofazasi va xalqaro
hamkorlik...............56
14-Mavzu: Ekologik ta'lim va tarbiya ... ..........................................59
ADABIYOTLAR
...................................................................62
Do'stlaringiz bilan baham: | 
