O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti a. Sh. Xurramov umurtqasizlar zoologiyasidan

partenogenetik  tuxumlar  yetiladi.  Mirasidiy  oziqlanmay, 
embrion  taraqqiyoti  davomida  yigMlgan  glikogen  hisobida 
yashaydi.  Suvda  30-40  soat  davomida  suzib  yurgandan 
so’ng,  keyingi  rivojlanish  uchun  oraliq  xo’jayin-qorinoyoqli 
mollyuskaning  (Galba  trun-catula)  ichiga  kirishi  kerak 
boMadi.  U tanasining oldingi  uchida joylashgan xartumchasi
89
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yordamida  mollyuska tanasini  teshib unga kirib oladi.  Bunda 
uning  xartumchasi  asosida joylashgan  maxsus  bezlar  ishlab 
chiqargan  suyuqlik  muhim  ahamiyatga  ega,  chunki  u 
mirasidiy  kirayotgan  joyda  mollyuska  tana  to’qimasining 
parchalanishini  ta'minlaydi.  Mirasidiy  mollyuskaning  jigari 
yoki jinsiy  bezlarida joylashib olib,  kiprikchali  ustki qavatini 
tashlab  yuboradi  va  yumaloq  shaklga  ega  bo'lgan 
sporasislaga  aylanadi.  Sporotsistada  embrion  hujayralari 
maydalanib  rivojlana  boshlaydi  va  ulardan  rediya  yetishadi. 
Bitta sporotsistada 10-15 tagacha rediya shakllanadi.
Rediyalar 
harakatchan 
bo’lib, 
og’iz 
xaltasimon 
rivojlanmagan  ichak  va  tanasining  o’rta  qismida  bir  necha 
embrion  hujayralari  mavjuddir.  Ana  shu  hujayralar hisobiga 
rediya  tanasida  navbatdagi  lichinkalar  -  serkariyalar  hosil 
bo’ladi.
Serkariyalar  mollyuskaning  tanasidan  tashqariga-suvga 
chiqadi.  Serkariyalar tuzilishiga  ko’ra oldingi  lichinkalardan 
tubdan  farq  qilib,  rivojlangan  og’iz  va  qorin  so’rg’ichlari, 
ikki  shoxli  ichak  hamda tanasiga  nisbatan  ikki  barobar uzun 
harakatchan  dumi  bo’ladi.  Serkariyalar  dumi  yordamida 
suzib  yuradi.  Keyin  ular suv  havzalari  qirg’oqlarida  o’tlarga 
yopishib oladi va dumi uzilib tushadi. 
Asta-sekin  usti  qalin 
po’st  bilan  o ’ralib,  adoleshariya  deb  ataluvchi  lichinkalik 
stadiyasiga  o ’tadi.  Adoleskariyalarda  ham  og’iz  va  qorin 
so’rg’ichlari, 
ikki 
shoxli 
ichak 
rivojlangan 
bo’ladi. 
Sistalangan  adoleskariya  harakatsiz  bo’Iib,  suv  o’tlariga 
yopishgan  holda  yoki  suv  ostiga  cho’kib  uzoq  vaqt  tiriklik 
xususiyatini  saqlay  oladi.  Adoleskariya  yuqumli-invazion 
stadiya  hisoblanadi.  Ular  o’tlar  yoki  suv  orqali  oxirgi 
xo’jayin-hayvonlar  yoki  odam  organizmiga  o’tib  po’stini 
tashlaydi  va  ichak  devorlariga  yopishib  qon  kapillyarlari 
orqali jigarga o ’tadi.
Mirasidiyning 
mollyuska 
organizmiga 
kirib 
serkariyalarning  hosil  bo’lish  davri  60-90  kun  davom  etadi.