O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi termiz davlat universiteti a. Sh. Xurramov umurtqasizlar zoologiyasidan

Ma’sul muharrir:
Taqrizchilar:
Davronov 
B.
Eshnazarov K.
Biologiya fanlari doktori, professor 
Mavlonov O. M.
Qarshi 
davlat- 
universiteti 
Biologiya 
kafedrasi dotsenti, biologiya fanlari 
nomzodi
Termiz davlat universiteti Zoologiya kafedrasi 
dotsenti, biologiya fanlari nomzodi
ISBN: 978-9943-4979-2-4
A.SH.Xurramov 
«CypxoH-Hamp»,  2018
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

S O 'Z   BOSHI
Ta’lim  to’g’risidagi  qonun  va kadrlar tayyorlash  milliy 
dasturi  talabalami  zamon talablari  asosida yaratilgan  darslik, 
o’quv  qoMlanmalar  va  elektron  darsliklar bilan  ta’minlashni 
talab etadi.
Respublikamizda  Oliy  o'quv  yurtlari  talabalariga 
boshqa  fanlar  qatorida  umurtqasizlar  zoologiyasidan  ham 
yangi ilmiy ma’lumotlar bilan boyitilgan o’quv qo’llan-maIar 
va darsliklami yaratish maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz.
Mutaxassislar tomonidan  yaratilgan  o’quv  adabiyot-lari 
axborot resurs markazlarida kam sonda bo’lib, hozirgi kunda 
talabalar  ehtiyojini  qondirmaydi.  Shu  sababli  yangi  ilmiy 
maMumotlar  bilan  boyitilgan  darslik 
va  o'quv  qo’1- 
lanmalami  yaratish  orqali  talabalami  bilim  egallashlari 
uchun  ulami  adabiyotlarga  boMgan  ehtiyojlarini  qondirish 
muhim vazifalardan biri boMib hisoblanadi.
Ma'lumki,  zoologiya  fani  biologiya  fanlari  orasida 
asosiy  fundamental  fanlardan  bo'lib,  bu fan yuzasidan  etarli 
bilimga  ega  bo'lish  uchun  talabalar  nazariy  bilimlarini 
amaliy  va  laboratoriya  mashg'ulotlarida  mustahkamlashlari 
lozim.
Mazkur  o'quv  qo'llanma  bakalavr  o'quv rejasi  va  fan 
dasturi  asosida  yozilgan  bo'lib,  barcha  o'quv  materiallarini 
o'zida jamlagan holda xilma-xil  umurtqasiz hayvonlar olami 
bilan  tanishtirish  va  laboratoriya  sharoitida  ularni  anatomik 
va  morfologik  tuzilishlarini  mikroskop  yordamida  ko'rib 
o'rganish kabi ishlarga ko'proq  e'tibor berilgan.
O'quv  qo'llanmada  72  soatga  moMjallangan  labora- 
toriya  mashg'ulotlari  berilgan  bo'lib,  unda o'rganilayotgan 
umurtqasiz  hayvon  turlarining  sistematik  hoiati  bilan  bir 
qatorda 
har  bir  laboratoriya  mashg'ulotining  rnaqsadi, 
kerakli jihozlari,  ishning mazmuni va bajarilish tartibi hamda 
hayvonlaming  mashg'ulotga doir rasmlari o'z aksini topgan. 
Shuningdek,  har  bir  mashg'ulot  so’ngida  talabalarni
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

mavzulami  mustaqil  o'rganish  va  o’z-o’zini  baholash  uchun 
javobli  test  topshiriqlari  berilgan.  Bunday  topshiriqlar 
talabaiarni 
o’zining 
mazkur 
mavzuni 
qay 
darajada 
o’ziashtirganliklarini  aniqlashtirish  imkonini  beradi.  Ulardan 
foydalanish  esa  o'quv  qo'ilanmaning  so’ngi  sahifalarida 
keltirilgan.
Yon  atrofimizdagi  tirik  tabiat  ya'ni  hayvonot  dunyosi 
vakillarini  o'rganadigan  har  bir  talaba  ulaming  morfolo- 
giyasi va anatomiyasini o'rganish uchun har bitta hayvonning 
rasmini chiza olishi  lozim.  Talabalar rasmlami hayvonlardan 
tayyorlangan 
doimiy 
va  ho'l 
preparatlardan 
hamda 
qo’ilanmadagi  rasmlardan  foydalanib  chizishlari  maqsadga 
muvofiqdir.